مبتلایان به کرونا ؛ انگ اجتماعی و پرهیز از درمان!

شاید باورتان نشود، همان‎طور که ما هم در ابتدا باور نمی‎کردیم که ابتلا به کرونا، موجب تحقیر اجتماعی در برخی استان‎ها شود و تبدیل شود به یک
انگ اجتماعی و طرد خانواده‎ای که مبتلا و یا جان‎باخته‎ای در این رابطه داشته باشد. برای اغلب ما، کروناویروس، مثل همه بیماری‎ها واگیرداراست منتهی با طیف وسیع و روش‎های واگیری آسان و همین مسئله است که اغلب مردم در جهان در کشور ما و در دیگر کشورها، ناگزیر از رعایت فاصله ایمنی و حتی قرنطینه شده‌اند و دولت‌های بسیاری روش‌های سفت و سختی برای مقابله با شیوع گسترده این بیماری اعمال می‌کنند. اما اعمال این روش‌های سفت و سخت و گاه توسل به قانون و زور به این معنا نیست که این بیماری در ذات خود، یک مشکل اخلاقی یا اجتماعی است، هدف از چنین روش‌های سختگیرانه‌ای در عمل حفظ جان تعداد بیشتری از مردم است. و البته از آن‌جا که این ویروس در بیرون و درون بدن موجود زنده –دراین‎جا –انسان- مدت بیشتری زنده می‎ماند، هنگامی که فرد مبتلا جان خود را از دست می‌دهد، برای حفظ سلامتی دیگران و بهداشت جامعه، این افراد به روشی دفن می‌شوند که احتمال سرایت ویروس به شدت کاسته شود. اما این روش تدفین، به معنای بی‌احترامی به فرد متوفی نیست؛ چرا که این جان‌باختگان، تمام مراحل غسل و کفن و نماز میت را می‌گذرانند و فقط در هنگام دفن، باید افراد کمتری آن هم با فاصله از محل دفن و یکدیگر حاضر باشند. در عین حال، برای جلوگیری از شیوع بیماری، و احتمال ناقل بودن خانواده عزیز از دست داده، توصیه شده است فعلا مراسم سوگواری به‌صورت گسترده انجام نشود و خانواده تا می‌تواند این داغ و سوگواری را در کنار هم بدون حضور دوستان و آشنایان و فامیل از سر بگذرانند که همین مسئله به خودی خود برای چنین خانواده‌هایی دردناک است؛ چرا که در فرهنگ و سنت ما حضور افراد نزدیک و فامیل و آشنایان نقش بسیار مهمی در تسلی سوگواران دارد و به آنان در پذیرش و عبور از مراحل سوگ کمک می‌کند.
اما گویا چنین قوانینی در مورد کفن و دفن درگذشتگان و پرهیز از مراسم سوگواری جمعی در برخی استان‌های دورافتاده که مردم از سطح سواد کمی برخوردارند و گاه حتی اطلاعی در مورد خود بیماری کووید19ندارند، به معضلی برای خانواده‌های درگیر و داغدار بدل شده و دقیقا به همین دلیل در این استان‌ها، بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، آن‌را پنهان می‌کنند و خانواده می‌کوشند مرگ عزیز خود را در اثر این بیماری دلیل دیگری عنوان کنند.
طبعا چنین رفتارهایی موجب سرایت بیشتر بیماری در بین مردم و ازدحام در بخش درمان شود، ضمن آن‌که عدم تدفین بهداشتی این افراد که معمولا به‌صورت پنهانی هم انجام می‌شود، بهداشت جامعه مورد نظر را تهدید می‌کند. چنین است که اخیرا برخلاف انتظار و شگفتی تعداد ابتلابه کووید19 در برخی شهرهای استان‌های دور افتاده و مرزی، صفر اعلام می‌شود! یا خبر از سیر نزولی این بیماری در استان‎های مذکور می‌رسد که البته در خوشبینانه‎ترین حالت باید این‎طور فکر کنیم که این بیماری در آن مناطق کنترل شده است!
چنانچه اخیرا مادر و پسری به دلیل همین انگ‌های اجتماعی، متاسفانه اقدام به خودکشی کردند. برخی از افراد نیز که بیماری خود را پنهان می‌کنند، اظهار کرده‌اند در منطقه آنان به فردی که دچار این بیماری شود، حتی اگر بهبود پیدا کند، تا آخرعمر «کرونایی» گفته می‌شود!
یک نمونه دیگر از چنین رفتاری، طرد خانواده‌ای است که پسر خود را به دلیل ابتلا به کرونا از دست داده‌اند و اینک از سوی ساکنین مجتمع خود، به گونه‌ای طرد شده اند که نمی‌توانند حتی از آسانسور استفاده کنند و کسی از همسایگان با آنان صحبت نمی‌کند و از آن‎ها فاصله می‎گیرند، در حالی که خانه و مجتمع ضدعفونی و پاکسازی شده است و همین مسئله موجب شده، خانواده تصمیم بگیرند از آن منطقه بروند.
استیگمای اجتماعی یا همان اَنگ اجتماعی در زمینه سلامت، عبارت است از ارتباط منفی افراد با یک شخص یا گروهی از مردم که در ویژگی‌های معین یک بیماری خاص شریک هستند و یا این بیماری را دارند.
ترس از استیگمای اجتماعی و به تبع آن ترس از برچسب خوردن، مورد تبعیض قرارگرفتن، طرد شدن و مسائل دیگری از این قبیل  به پنهان‌کاری، اجتناب از ورود به غربالگری، تست، قرنطینه و درمان منجر می‌شود.
به اعتقاد این صاحب‌نظران بهداشتی استیگمای اجتماعی معمولا ناشی از ترس و اضطراب است و باعث افزایش شیوع و مانع جدی در توقف بیماری می‌شود.
در همین رابطه نگرانی‌هایی در سطوح مختلف کارشناسان و مسئولان ذیربط به‎وجود آمده است. دبیر مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید:«به نظر می‌رسد ابتلا به کرونا ویروس از لحاظ اجتماعی در حال تبدیل شدن به‌عنوان یک انگ اجتماعی است که شأن افراد مبتلا را مورد حمله خود قرار می‌دهد، این موضوع موجب خواهد شد این افراد بیماری خود را پنهان و معضلی جهت پیشگیری ایجاد کنند. در حالی که کرونا از منظر پزشکی در مقایسه با سایر بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا یا سارس یک بیماری با میزان سرایت بالاتر تلقی می‌شود، اما میزان کشندگی کمتری دارد.»
متاسفانه این مسئله تنها محدود به کشور ما نمی‌شود و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، شیوع فعلی COVID-۱۹ باعث استیگما و رفتارهای تبعیض‌آمیز اجتماعی علیه افراد با قومیت‌های خاص و هم‌چنین هر کسی که تصور می‌شود با ویروس در ارتباط بوده، شده است.
 تصورات اشتباه مردم، کاربرد کلمات با بارمعنایی منفی، انتشار اطلاعات غلط و تفسیر نادرست به گفته کارشناسان از عوامل ایجاد کننده استیگما یا انگ اجتماعی و ترس از استیگما در این بیماران و افراد مرتبط با آن‌هاست.
به گفته یک متخصص مغز و اعصاب، امروز علاوه بر بیماری کرونا، بی‌پناهی و تنهایی و جدا افتادن از دیگران ترس‌ مردم را چند برابر کرده و واکنش‌های جوامع مختلف در برابر بیماری کرونا ترس و نگرانی است.این استرس و اضطراب تا حدی در مواجهه با بیماری کرونا مفید و تا حدی
حمایت کننده است و باعث می‌شود مردم بیشتر مراقبت کنند، اما وقتی ترس و استرس در برخورد با بیماری همه‌گیر بیشتر شود مضر است و بر کیفیت زندگی تأثیر معکوس می‌گذارد و عملکرد بدن را نیز مختل می‌کند.