استفاده از توان دانش‌بنیان‌ها برای خلق ثروت و دانش در صنعت نفت

رئیس اداره پژوهش و فناوری شرکت نفت فلات قاره با اشاره به پیشتازی این شرکت در تولید بار اول صنعت نفت گفت: در زمینه استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان در ابتدای راه قرار داریم و اگر می‌خواهیم خلق ثروت و دانش داشته باشیم باید فضا را باز کنیم و اجازه خلاقیت بدهیم.
به گزارش شانا، فناوری در دنیای امروز نقشی غیرقابل‌انکار دارد و این موضوع در صنعت نفت و گاز اهمیت به‌مراتب بیشتری را به خود اختصاص داده است، زیرا به‌واسطه فناوری، هزینه تمام‌شده تولید نفت کاهش یافته است و ظرفیت تولید نیز افزایش خواهد داشت.
با این حال دسترسی به فناوری در ایران به‌ویژه در صنعت نفت گاز با چالش‌های مختلفی مانند تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، یا عدم دسترسی به سرمایه همراه است و این موضوع باعث شده تا در سال‌های اخیر، توجه به استفاده از ظرفیت متخصصان داخلی برای تولید بار اول تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت بیش‌ازپیش شود.
در این مسیر، با توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت و گاز ایران، وزارت نفت در میان دستگاه‌های اجرایی کشور، رتبه نخست همکاری با دانش‌بنیان‌ها را به خود اختصاص داد.
از سوی دیگر، معاونت علمی، فناوری و دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری نیز دستورعمل تولید بار اول در صنعت نفت را ابلاغ کرد تا در سایه این اتفاق مهم، تجهیزات فناورانه، راهبردی و تحریمی در این صنعت شناسایی و برای ساخت آن فراخوان داده شود.
شرکت نفت فلات قاره ایران نیز با توجه به آنکه گستره فعالیتش در خلیج‌فارس تعریف شده و تولید نفت در دریا به‌مراتب سخت‌تر از خشکی است، بیشتر از دیگر شرکت‌های نفتی ایران نیازمند فناوری‌های روز است و از همین رو، تولید بار اول در این شرکت اهمیت بالایی دارد.
در این زمینه مهدی توکلی، رئیس اداره پژوهش و فناوری شرکت نفت فلات قاره در گفت‌وگو با شانا با تأکید بر اینکه این شرکت در میان شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران بیشترین تعداد پروژه ثبت‌شده تولید بار اول را به خود اختصاص داده است، گفت این پروژه‌ها بر اساس نیاز مناطق عملیاتی استخراج شد.
وی ادامه داد: ابتدا قرار بود پروژه‌های تولید بار اول از بودجه جاری شرکت‌ها تأمین مالی شود اما به دلیل هزینه‌های بالا، این امکان وجود نداشت و با موافقت دولت، ردیف بودجه یک هزار میلیارد تومانی برای ساخت بار اول در شرکت ملی نفت ایران اختصاص یافت.
بخشی از این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
 نخستین بار چه زمانی به فکر تولید بار اول در شرکت نفت فلات قاره افتادید؟
پروژه‌های تولید بار اول در شرکت نفت فلات قاره ابتدا با دریافت تمام کالاها و خدماتی که از سمت مناطق عملیاتی و مدیریت‌های ستادی انجام شد، کلید خورد. ابتدا سعی کردیم تمام این پروژه‌ها را در این حوزه قرار دهیم. پس از آن شیوه‌نامه تولید بار اول در سال ۹۸ توسط مدیرعامل وقت شرکت به اداره پژوهش نفت فلات قاره ابلاغ شد.
در گام بعدی با توجه به شیوه‌نامه‌ای که از سمت معاونت علمی، فناوری و دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری برای تولید بار اول ابلاغ شده بود، کار را جلو بردیم. با این حال، مسئله در تولید بار اول بحث بودجه بود و در آغاز کار اعلام شد شرکت‌ها برای تولید بار اول می‌توانند از بودجه جاری خود استفاده کنند، اما در عمل بسیاری از پروژه‌های تولید بار اول، سقفشان از بودجه جاری بیشتر بود که این موضوع انجام کار را کند می‌کرد.
سرانجام با نامه‌نگاری با مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و مطرح ‌شدن این موضوع در هیئت دولت، ردیف بودجه یک هزار میلیارد تومانی برای تولید بار اول در شرکت ملی نفت ایران اختصاص یافت. اکنون نیز پروژه‌های تولید بار اول در ذیل برنامه هفتم توسعه در اداره پژوهش شرکت ملی نفت ایران تعریف شده که با مجوز از مدیرعامل این شرکت قابل انجام است.
اکنون پروژه‌های تولید بار اول در شرکت نفت فلات قاره ایران را که از سقف بودجه جاری بیشتر می‌شود به شرکت ملی نفت ارجاع می‌دهیم و با مجوز از هیات مدیره بودجه ساخت آن تأمین می‌شود.
 چه پروژه‌هایی در قالب تولید بار اول قرار می‌گیرد؟ آیا همه نیازهای مناطق عملیاتی در شرکت نفت فلات قاره را ذیل پروژه‌های تولید بار اول تعریف می‌کنید.
از سال ۹۸ و با ابلاغ این شیوه‌نامه، در سطح کل شرکت نفت فلات قاره اقدام و تمامی پروژه‌های راهبردی، تحریمی و فناورانه را شناسایی کردیم. در واقع در شرکت فلات قاره، پروژه‌های تولید بار اول باید این سه مشخصه را داشته باشند: تحریمی، فناورانه و راهبردی باشند تا اگر یک بار این تجهیز را تولید کردیم برای بار دوم نیز تقاضا برای آن وجود داشته باشد.
دوم اینکه فناورمحور باشد و بر اساس محورهای فناورانه و الگوهای تکنولوژیک تعریف شود و مورد سوم نیز آن است که حتماً جزو کالاهای تحریمی قرار بگیرد.
با توجه به این مشخصه‌ها، در شرکت نفت فلات قاره نزدیک به ۴ هزار قلم کالا و خدمات استخراج شد.
 و صحبت آخر؟
در تولید بار اول، روند خوبی در شرکت فلات قاره آغاز شده و امیدوارم با همدلی و همکاری در پروژه‌های بزرگ بتوانیم گام‌های مؤثری در صنعت نفت ایران برداریم.
با این حال در حوزه استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان در ابتدای راه قرار داریم و اگر می‌خواهیم خلق ثروت و دانش داشته باشیم باید فضا را باز کنیم و اجازه خلاقیت بدهیم.
نکته مهم آن است که تقاضاها در سطح شرکت‌ها با حساسیت خاصی انتخاب می‌شود و اولویت‌بندی انجام می‌گیرد، بنابراین سخت‌گیری‌های بیشتر تنها روند انجام پروژه‌های راهبردی مورد نیاز کشو را سخت و کُند خواهد کرد.
با وجود این روند سختگیرانه اما وزارت نفت بین تمام وزارتخانه‌های دولت، رتبه نخست را در تولید بار اول به خود اختصاص داده است.