آسیب شناسی بهترین راه حل مشکل است

مساجد در آئین دینی و فرهنگی ما جایگاه رفیعی دارد و بسیاری آن را محلی مقدس می دانند و برایش حرمت قائلند. اما این اهمیت مساجد به صرف حضور افراد برای عبادت نیست. کما اینکه پیامبر اسلام نیز پس دایر کردن حکومت در مدینه اولین مکانی را که رسمیت بخشید و امورات مسلمین را در آن پیگیری می کرد مسجد بود.
نمود این الگو را ما در سال های دفاع مقدس مشاهده کردیم که مساجد به عنوان پایگاهی مرکزی محل ارتباط و تعامل حکومت با مردم؛ مردم با جبهه ها بود. به عبارتی مساجد به عنوان سنگر برای انقلاب و سپس مردم برای دفاع از کشور قلمداد می شد.
پس از پایان جنگ مساجد وارد فعالیت در حوزه های فرهنگی شدند و به قولی می بایست این سنگر کاربری و ابزار و تجهیزاتش برای حفظ آن تعامل تغییر می کرد. اما این مهم با گذشت سال های ابتدایی انقلاب و پس از پایان جنگ در قالب مدیریت سنگر فرهنگی نتوانست نقش اصیل و سازنده خود را حفظ نماید و هرچه به پیش آمدیم به سبب تک بعدی شدن روند الگوسازی و خوراک دهی فرهنگی شاهد ریزش در آن بودیم.
این درحالی است که در ابتدای انقلاب و در سال های جنگ تحمیلی افراد از هر طیف و سلیقه ای ارتباط خود با مساجد را حفظ می کردند و مشکلات و معضلات اجتماعی و اقتصادی مردم در سطح محلات شهر در مساجد حل و فصل می شد. بسیاری از مسئولان دولت و نمایندگان مجلس در ابتدا محل ارتباط مردمی خود را در مساجد قرار می دادند و این مسائل موجب حفظ رونق مساجد می شد.
اما بدون تعارف امروز نمی توان این نقش را برای مساجد مورد تائید قرار داد. علیرغم اینکه امروز چندین نهاد و سازمان برای مساجد ایجاد شده و بودجه دارند و امکانات گسترده ای را کسب کرده اند.
 اما واقعیت این است که طی دهه های اخیر هرچه بر وسعت و متراژ و تعداد و تجهیزات لوکس مساجد افزوده شده است
به همان نسبت شاهد کاهش کارایی و محدود شدن فعالیت مساجد در حد حضور سالمندان برای خواندن نماز یومیه و فعالیت هایی از یک سبک سلیقه خاص، هستیم.
درصورتی که انتظار از نقش مساجد در فرهنگ سنتی و مذهبی کشور بسیار فراتر از این مسائل است. لذا بیش از برنامه های احداث متعدد مساجد در اقصی نقاط شهرها در سراسر کشور، نیاز به یک آسیب شناسی فرهنگی و اجتماعی داریم تا ریزش موجود ریشه یابی شود و با برطرف کردن آن نقش سازندگی و اثرگذاری مساجد در جامعه ملموس گردد.
اینکه به مناسب یک روز خاص گرامیداشتی برپا کنیم به تنهایی موثر نخواهد بود. گرامیداشت روز مساجد باید توام با گزارشات اثربخش در این حوزه صورت گیرد. اینکه صرفا از مسئولان در این حوزه و یا برخی ائمه جماعات تقدیر و تشکر گردد چیزی بر بار ارزشی و کارایی مساجد نمی افزاید.
ضرورت آسیب شناسی در این حوزه بسیار واجب تر از برگزاری گرامیداشت های نمادین است. مسلماً با یک نظرسنجی و یا آسیب شناسی واقعی می توان به این مهم دست یافت و برای آن راهکار ارائه کرد. اما ادامه کار با این سبک و سیاق مسلماً بر ضعف و ریزش مساجد در جذب و اثرگذاری آنها در بطن جامعه خواهد افزود.