مدل اقتصاد چینی؛ مشکل درست کن، راه حل بفروش!

یکی از مباحث مهم مطرح شده پس از پاندمی کروناویروس در سطح جهانی، این مسئله بود که ویروس کووید19، توسط چین یا آمریکا و به‌عنوان یک سلاح بیولوژیک ساخته شده و به طریقی به بیرون از آزمایشگاه راه پیدا کرده است. آن چه بر آتش این مجادله دامن زده و در این میان چین را بیش از هر کشور دیگری در مظان اتهام قرارداده، تولید و توزیع میلیونی و گاه میلیاردی ماسک و کیت و اهدا و یا فروش آن به کشورهای مختلف است که معمولا هم طبق گزارش‌ها، تقلبی، آلوده و ناکارآمد از آب درآمده‌اند. چنین ماجرایی در اقتصاد چین بی‌سابقه نیست؛ چین به‌عنوان کشوری پرجمعیت و در عین حال قدرت طلب، طی این سال‌ها تلاش کرده است اغلب بازارهای جهانی را به هر طریق ممکن تسخیر کند و تاحدی هم در این راه موفق شده است. حال برخی از پژوهشگران اقتصادی معتقدند با توجه به تئوری تولید ویروس توسط چین، تولید و فروش انواع کیت‌ و ماسک و درآمدزایی از این راه، بر اساس همان سیاست تسخیر بازار و درآمدزایی هرچه بیشتر است.
این‌ها را گفتیم که بگوئیم گاهی در کشور خود ما هم از این مدل اقتصادی، استفاده شده و می‌شود. دو نمونه بسیار بارز آن، اجرای طرح ترافیک و فیلترینگ اینترنت است.
در ابتدا طرح ترافیک با هدف کاستن از تردد خودروها در مناطق مستعد آلودگی شهر، ابداع و اجرا شد، اما رفته رفته همین طرح، ممر درآمد خاصی برای شهرداری شد؛ به گونه‌ای که هر فرد حقوقی یا حقیقی، می‌تواند با خرید مجوز از شهرداری، وارد منطقه ممنوعه طرح ترافیک شود؛ چه هوا آلوده باشد، چه نباشد، به همین دلیل هم هست که در چند روز گذشته بین وزارت بهداشت و شهرداری، مجادله‌هایی بر اجرا یا عدم اجرای طرح ترافیک در سطح شهر تهران، صورت گرفت؛ شهرداری که اجرای طرح ترافیک برایش، یک ممر درآمد پر سود محسوب می‌شود، با عدم اجرای آن مخالف بود، اما وزارت بهداشت به خاطر تامین سلامت جانی مردمی که ناچار از حضور در محل کار خود بودند، تاکید داشت که این طرح فعلا اجرا نشود تا مردم بتوانند از خودروهای شخصی استفاده کنند که در نهایت وزرات بهداشت موفق شد.
مورد دیگر که اشاره شد؛ فیلترینگ اینترنت است که مدتی است درمورد آن بین مسئولان دولتی بحث و گفت‌وگو وجود دارد. برخی در این میان موافق تداوم فیلترینگ و برخی مخالف اجرای آن بودند. اما در نهایت پس از مدت‌ها رایزنی، قرار براین شده است که فیلترینگ-مشکل موجود در فضای مجازی- باقی بماند، اما مردم بتوانند فیلترشکن «بخرند»! در واقع بالاخره آیین‌نامه واگذاری فیلترشکن قانونی تدوین شد! دبیر شورای عالی فضای مجازی از تدوین نهایی آیین‌نامه واگذاری فیلترشکن قانونی توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خبر داده و گفته وزارت ارتباطات مسئول تعیین واجدان شرایط دریافت این سرویس است.
با این دو نمونه کاملا روشن و شفاف، مشخص می‎شود که مدل اقتصاد چینی، چگونه کار می‎کند؛ درحالی‎که دیگرطرح ترافیک برای رفع آلودگی شهر کارایی ندارد، طرح دومی هم به آن الصاق و برای ورود به هر دو منطقه طرح، پول دریافت می‎شود، در حالی‎که مردم پس از فیلترشدن فضای مجازی ناچار شدند از فیلترشکن استفاده کنند، حالا به مردم فیلترشکن فروخته می‎شود.اما فعلا با وجود تسلط کروناویروس بر شهر طرح ترافیکی فروخته نمی‎شود و پس از فیلترینگ هم مردم با استفاده از پروکسی‎ها و فیلترشکن‎های رایگان کار خود را راه انداخته‎اند و مسئولان هر دو حوزه بهتر است به فکر درست کردن مشکل دیگری برای فروختن راه حلش باشند!