مهاجرت ایرانیان و لزوم توجه به دو نکته مهم

مهاجرت امری جهانی است؛ گاهی تنها به‌صورت فردی انجام می‌گیرد، شاید به دلیل رسیدن به شرایط مطلوب‎تر، و گاهی جمعی است که معمولا نتیجه بروز بحران‎های خاص اجتماعی، نظامی و یا اقتصادی است.
اما پدیده مهاجرت در کشورما، پدیده‎ای است که به شدت تابع عدم احساس امنیت اقتصادی و نداشتن یک چشم‎انداز روشن نسبت به آینده است. تا پیش از پاندمی کروناویروس، این پدیده بیشتر در بین نخبگان اتفاق می‌افتاد، زیرا بازار کار جهانی به‌ویژه در اروپا و آمریکا، هم نیازمند کارگر معمولی است و هم نیازمند کارگر متخصص؛ و فرزندان تحصیلکرده سرزمین ما که اغلب در رشته‌های علوم پایه صاحب رتبه‌های جهانی بوده و هستند، گاهی جذب جذابیت‌هایی می‌شوند که این کشورها برایشان ارائه می‌دهند؛ کدام دانشمندی است که از خیر یک آزمایشگاه مجهز و حمایت‌های مالی و اجتماعی بگذرد؟ اما همین نخبگان سرزمین‌های جهان سوم، در چشم کشورهای توسعه یافته، همان کارگران متخصص هستند، افرادی که برای تربیت آنان در کشور مقصد هزینه بسیار شده و راحت و رایگان وارد کشورهای توسعه یافته می‌شوند، پدیده‌ای که اینک، با شیوع کووید19، دامنگیر کادر درمان شده؛ یک نگاه گذرا به لیستی که سفارت این کشورها برای دادن ویزا، منتشر کرده‌اند، روشن می‌کند که شرایط بسیار سهل و ساده‌ای را برای جذب پزشک و پرستار در نظر گرفته‌اند؛ یعنی حتی شرط تسلط نسبی به زبان را هم برداشته‌اند و ما اکنون، خواسته و ناخواسته با افزایش مهاجرت کادر درمان از کشور مواجه هستیم. چنان‌چه قائم مقام سازمان نظام پرستاری در این زمینه با ابراز نگرانی گفته است:«بی‌توجهی به مطالبات پرستاران سبب سلب انگیزه آنان می‌شود و آرامش خیال آنان را برای خدمت خالصانه می‌گیرد و در برخی موارد این بی‌توجهی‌ها حتی سبب مهاجرت پرستاران می‌شود که در بلندمدت باعث تشدید بحران کمبود پرستار در کشور می‌شود.» این واقعیت دردناکی است که هرچه زودتر باید به آن رسیدگی شود، کادر درمان در کشور ما و در بحران کرونا متحمل ضربه‌های سنگین جانی شده‌اند ضمن این‌که حمایت مالی چندانی از آنان نشده است.
اما نوع دیگری از مهاجرت نیز در کشور ما در حال رواج است و آن‌هم جذب کارگر و نیروی کارغیرمتخصص است. همچنان که سخنگوی دولت نیز اعلام کرده پس از شیوع کرونا و تعطیلی‌ها، تعداد بیکاران کشور در حال عبور از مرز 4 میلیون نفر است؛ همین مسئله اگر از چشم مسئولان ما دورنمانده، از چشم کشورهای توسعه‌یافته نیز پنهان نمانده و آنان به این امر به‌عنوان یک فرصت می‌نگرند. اغلب موسسه‌های مهاجرتی در حال انتشار درخواست این کشورها هستند در مورد استخدام موقت کارگران غیرمتخصص و دادن ویزا به این افراد. و نکته این‌جاست که برای جذب این افراد تقریبا هیچ شرط خاصی نگذاشته‌اند. یک مرور کوتاه بر درخواست کارگر توسط یک کشورتوسعه یافته از ایران دقیقا منظور این مقال را روشن می‌کند؛ این کشور تعدادی کارگر می‌خواهد برای مشاغل باغی شامل چیدن، مرتب‌سازی و بسته‌بندی. جدای از تمام امکانات و ویزای فوری و مکان و تغذیه و میزان دستمزدی که برای این افراد در نظر گرفته شده، توجه به این نکته مهم از سوی مسئولانی که نگران پیرشدن جمعیت کشور هستند این است که رِنج سنی درخواست نیروی کار از سوی این کشور بین 20 تا 40 سال است، یعنی سال‌های اوج توانایی و کارآمدی یک فرد. و طبعا در صدور ویزای کار فوری، شرط مدرک زبان و تمکن مالی هم وجود ندارد. و این یعنی درباغ سبزی که حتی در کشور همسایه‌مان ترکیه هم وجود ندارد چون شرط گرفتن تابعیت در این کشور داشتن سرمایه‌ای در حدود 250 هزار دلار است.
این نقطه، آن بزنگاه تاریخی است که باید دولتمردان، مسئولان و کارشناسان مختلف، متوجه اهمیت آن باشند و تدابیری برای جلوگیری از تداوم چنین مهاجرت‌هایی بیندیشند.

a.f.far99@gmail.com