قهوه و تاثیر خاص آن بر فعالیت‌های مغزی

با این‌که در قهوه‌خانه‌های کشور ما، از قدیم‌الایام، به‌جای قهوه چای سِرو می‌شود، اما همین نام باقی مانده از سال‌های دور نشان می‌دهد که ما هم ملت قهوه‌خوری بوده‌ایم و با ورود چای به کشور، آهسته‌آهسته، این نوشیدنی را کنار گذاشته‌ایم. اما رواج انواع کافی شاپ‌ها، که حالا پذیرای هر نوع قشر و سنی از جامعه هستند، دوباره پای قهوه را به میان مردم باز کرده و وفور این کالا در فروشگاه‌های مختلف، نشان از گرایش بیشتر مردم به خرید این نوشیدنی است.  قهوه از دیرباز و حداقل در بین ما، مشهور بوده است به نوشیدنی شب امتحان! که با نوشیدن آن می ‌توان بیشتر و مفیدتر بیدارماند . اما بیائید در مورد همین عملکرد قهوه و تاثیر خاص آن بر روی مغز کمی با هم صحبت کنیم. 
نوشیدن قهوه صبحگاهی برای آنان که تجربه‌اش را دارند، نشان می‌دهد این افراد زودتر سرحال می‌شوند و روز پرنشاط تری را آغاز را می‌کنند . ضمن این‌که در وسط روز و با احساس خستگی، نوشیدن یک فنجان قهوه به فرد کمک می‌کند که فعالیت خود را بهتر ادامه دهد. اما چرا؟  
قهوه بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارد! اما این یک تاثیر معمولی نیست؛ شاید بهتر باشد که بگوئیم قهوه حتی ساختار مغز را تغییر می‌دهد. کافئین موجود در قهوه با چندین روش بر سیستم عصب مرکزی تأثیر می‌گذارد. تأثیرات به‌طور عمده ناشی از تعامل کافئین با گیرنده‌های آدنوزین است. آدنوزین یک انتقال‌دهنده عصبی در مغز است که خواب را تقویت می‌کند. نورون‌ها در مغز ما گیرنده‌های خاصی دارند که آدنوزین می‌تواند به آن‌ها وصل شود.هنگامی‌که به آن گیرنده ها متصل شود، گرایش نورون‌ها به فعالیت را مهار می‌کند که موجب کاهش فعالیت عصبی می‌شود. آدنوزین به‌طور معمول در طول روز رشد می‌کند و سرانجام باعث خواب‌آلودگی  و خواب می‌شود.
کافئین و آدنوزین ساختار مولکولی مشابهی دارند. بنابراین وقتی کافئین در مغز وجود دارد، برای اتصال به همان گیرنده‌ها با آدنوزین رقابت می‌کند.با این‌حال، کافئین فعالیت نورون‎ها را  مانند آدنوزین کند نمی‌کند بلکه از 
کند شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند؛ یعنی کافئین باعث تحریک سیستم عصب مرکزی شده و باعث هوشیاری می‌شود. 
جالب این‌که عوامل مرتبط با رژیم غذایی ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از بهترین فواید قهوه برای مغز می‌تواند افزایش فعالیت آن و پیشگیری از فراموشی‌های مکرر باشد.مطالعات مشاهده‌ای، مصرف مرتب و متوسط قهوه را با میزان خطر ابتلا به آلزایمر 65درصد کمتر همراه کرده است. 
بیماری پارکینسون نوعی اختلال مزمن سیستم عصب مرکزی است. این بیماری با مرگ سلول‌های عصبی در مغز مشخص می‌شود که دوپامین ترشح می‌کنند و برای حرکت ماهیچه‌ها مهم هستند. مطالعات نشان می‌دهند قهوه ممکن است به جلوگیری از پارکینسون کمک کند. یک مطالعه مروری بزرگ، از 29درصد خطر ابتلا به بیماری پارکینسون در افرادی که روزانه سه فنجان قهوه می‌نوشند، گزارش می‌دهد. به‌نظر می‌رسد فواید قهوه برای مغز را نمی‌توان نادیده گرفت!
کافئین موجود در قهوه ماده موثری است که مسئول این اثرات محافظتی است. برخی از افراد به کافئین حساس هستند، در حالی‌که برخی دیگر می‌توانند روزانه چند فنجان قهوه را بدون هیچ‌گونه عوارض جانبی بنوشند. افراد حساس به کافئین،  می‌توانند قهوه بدون کافئین بنوشند!