بحراني شدن فرونشست زمين در ايران

بنا به تعریف یونسکو، فرونشست (land subsidence) عبارت است از نشست سطح زمین که به علت‌های متفاوتی در مقیاس بزرگ اتفاق مي‎افتد. به‎طور معمول این اصطلاح به حرکت قائم رو به پایین سطح زمین که می‎تواند با بردار اندک افقی همراه باشد، گفته می‎شود. عوامل متعددی باعث ایجاد این پدیده می‎شوند: از جمله انحلال، آب شدن یخ‌ها و تراکم نهشته‎ها-مواد زمين‌ساخت-، حرکت آرام زمین و خروج گدازه و یا عملیات انسانی نظیر معدن‎کاری یا برداشت آب زیرزمینی و نفت.
در شهر تهران، یکی از مهم‌ترین علل نشست زمین در اثر حفر تونل‌ برای گسترش خطوط مترو است. به‎طورکلی تغییر شکل و نشست خاک در اثر حفر تونل از دو دیدگاه قابل بررسی است: نشست آنی (در حین احداث تونل روی داده و علت آن تغییر شکل در مقطع تونل است. نشست
بلند مدت که بسیار خطرناک می‌باشد، چرا که سال‌ها پس از حفر تونل روی داده و می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به‌وجود آورد. اما برای جلوگیری از وقوع نشست ابتدا باید آن‎را پیش‌بینی کرد.
یکی از عوامل فرونشست زمين در استان‌هايي مانند كرمان و خراسان،  که برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی است. این وضعیت اکنون در بسیاری نقاط استان‌های کرمان و خراسان که دشت‌ها با بیلان منفی آب زیرزمینی روبه‌رو هستند مشاهده می‌شود.
بنا به گفته رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بیلان منفی آب‌های زیرزمینی کشور باعث فرونشست یک میلیون هکتار از عرصه‌های کشور در مناطق مختلف شده‌است. نتیجه مدیریت غلط منابع آبی و پیامدهای ناگوار آن به‌ویژه حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز هر روز آشکارتر می‌شود؛ وقتی بی‌هیچ ضابطه و معیاری چاه عمیق و نیمه‌عمیق حفر می‌شود تا کشاورزی ناپایدار توسعه یابد، آبخوان‌ها خالی می‌شود، سطح آب‌های زیرزمینی پایین می‌رود و در نتیجه ۲۳۰دشت حاصلخیز کشور دچار بحران می‌شود.
به همين دليل از حدود دو سال پیش مطالعه و بررسی میزان فرونشست زمین در ایران آغاز شده و گزارش‌های به دست آمده نشان دهنده  ابعاد گسترده اينها است. اين گزارش ها به سازمان نقشه‌برداری کشور سپرده شده است.
رئیس این سازمان گفته است:« طی این مدت با بررسی اندازه‌گیری‌ها و داده‌های ۱۵ سال اخیر ۴۴ محدوده پرخطر به لحاظ میزان فرونشست زمین در ایران شناسایی شده است. پس ازشناسایی محدوده‌های فرونشست، زمین‌شناسان بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده این سازمان، میزان خطر و احتمال ایجاد فروچاله در مناطق مختلف را ارزیابی می‌کنند.»
طبعا براساس اين ارزيابي‌ها و نيز شناسايي مناطق درگير فرونشست بايد تدابيري در رابطه با مواجهه با اين پديده اتخاذ شود؛ فرونشست زمين، هم موجب از بين رفتن خاك و زمين كشاورزي مي‌شود و هم جان و مال ساكنان اين مناطق را تهديد مي‌كند.