رفتن اردوغان به ریاض تصادفی است؟!

سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به عربستان و دیدارهای اختصاصی با عالی ترین مقامات سعودی مورد توجه رسانه ها و کارشناسان سیاسی قرار گرفت. این سفر درحالی انجام شد که از سال ۲۰۱۷ و با قتل جمال خاشقچی خبرنگار منتقد سعودی در سفارتخانه کشورش در استانبول، با متهم کردن سران بلند پایه عربستان از سوی اردوغان، روابط دو کشور به شدت روبه سردی گذاشت و از آن پس هیچگونه دیدار و تعامل مستقیمی میان دوکشور صورت نگرفت.

رفتن اردوغان به ریاض تصادفی است؟!

سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به عربستان و دیدارهای اختصاصی با عالی ترین مقامات سعودی مورد توجه رسانه ها و کارشناسان سیاسی قرار گرفت. این سفر درحالی انجام شد که از سال 2017 و با قتل جمال خاشقچی خبرنگار منتقد سعودی در سفارتخانه کشورش در استانبول، با متهم کردن سران بلند پایه عربستان از سوی اردوغان، روابط دو کشور به شدت روبه سردی گذاشت و از آن پس هیچگونه دیدار و تعامل مستقیمی میان دوکشور صورت نگرفت.
حال این سئوال مطرح است که حضوریکباره اردوغان و هیئت بلندپایه ترکیه در عربستان و دیدارهای صمیمانه با پادشاه و ولیعهد  و مقامات دولت سعودی و انجام عمره به همراه مقامات این کشور، به چه علت است؟! چطور می شود که از آن سطح روابط سرد و اتهامات علنی به سران عربستان و شخص محمد بن سلمان، شاهد این سطح از دیدارهای رسمی باشیم؟!
جدای از توان دستگاه دیپلماسی ترکیه که درجای خود قابل توجه است، اما برای دیدارها می توان چند دلیل ظاهری و چند دلیل پنهان مدنظر داشت. ابتدا باید به این مسئله اشاره داشت که اقتصاد ترکیه جدای از آسیب های شدیدی که از بابت محدودیت های کرونایی متحمل شد،
به خصوص طی یک سال گذشته بدترین و ضعیف ترین دوران خود را طی دو دهه اخیر را تجربه می کند.
 در همین زمینه باید به این نکته اشاره داشت که پس از موضوع قتل خاشقچی و موضع گیری شدید ترکیه علیه عربستان، تمامی فعالیت های تجاری میان دوکشور به حالت تعلیق درآمد. این درحالی است که ترکیه اصلی ترین صادرکننده مواد غذایی حلال به عربستان بوده و اقلام تولیدی ترک یکی از مهمترین تأمین کنندگان بازار تکنولوژی عربستان تلقی
می شد. می توان گفت که اردوغان با توجه به انتقاد شدیدی که به دولتش وارد شده از بابت بهبود وضعیت اقتصادی درصدد کاهش تنش ها و بازیابی بازارهای از دست رفته است.
از بعد سیاسی نیز می توان چنین توجیه کرد سردی روابط میان دو کشور موجب تضعیف و یا عقب ماندگی ترک ها از روند تحولات منطقه همچون برنامه صلح ابراهیم از سوی اسرائیل خواهد شد و از آنجا که عربستان به نوعی پدر معنوی کشورهای عربی تلقی می شود، ادامه سردی روابط با این کشور منجر به کاهش عمق روابط ترکیه با دیگر کشورهای عربی خواهد شد و در جریان عادی سازی اعراب و اسرائیل از تحرکات فعلی بازخواهد ماند. در بعد سیاسی موارد مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال می توان به نوع روابط عربستان با روسیه و آمریکا اشاره داشت و یا نقش عربستان در افغانستان و دیگر کشورهای اسلامی برای ترک ها بسیار با اهمیت است.
اما مسئله دیگری که می توان در پس اهداف ظاهری اردوغان در سفر به عربستان دید، رقابتی دیپلماتیک و استراتژیک با ایران می باشد. قطع روابط میان ایران و عربستان همواره به نفع ترکیه بوده و اخیراً از سرگیری مذاکرات میان تهران و ریاض جهت عادی سازی مجدد روابط برای دولت آنکارا مناسب به نظر نمی رسد. حفظ سطح تنش میان ایران و کشورهای منطقه موضوعی است که همواره به نفع همسایگان ایران بوده است. از سوی دیگر بهبود و عادی سازی روابط میان ایران و عربستان می تواند در
حوزه های نفوذ ترکیه خلل و تغییراتی ایجاد کند. قطعاً مذاکرات میان تهران و ریاض با توافقاتی در سطح تحولات سیاسی و میدانی منطقه صورت خواهد پذیرفت و در این میان می تواند منافع ترکیه را تحت تاثیر قرار دهد.
شاید بیان این موضوع نوعی بدبینی نسبت به تحولات دیپلماتیک منطقه باشد، اما به هرحال اگر یک درصد هم چنین فرضیه هایی در پس تحولات صحت داشته باشد، ما باید هوشیاری و برنامه ریزی مناسب را در مواجهه با آن داشته باشیم.
واقعیت غیرقابل کتمان این است که ترکیه برای ایران یک رقیب جدی است و اردوغان نیز نشان داده است که در این عرصه رقابت ابایی از دشمنی هم ندارد. تایید این ادعا را می توان در سوریه و حمایت ترکیه از داعش به خوبی مشاهده کرد.