جداناپذیری شبکه های اجتماعی از جامعه

ابراهیم علی آبادی
ebrahim_aliabadi@yahoo.com
سیاست گذاری جهانی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات اگرچه طی نیم قرن گذشته شاهد رشد چشم گیری بوده اما از سال 1994 این سیاست به صورت جدی در دنیا پیگیری شد و ایالات متحده آمریکا رهبری اجرای این سیاست را به دست گرفت تا روند توسعه سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی بر پایه فناوری اطلاعات دنبال شود. در ادامه این روند از سال 2005 با شکل گیری شبکه های اجتماعی و افزایش سرعت و دسترسی به اینترنت، این روند بیش از قبل سرعت گرفت و امروز شاهد حضور هزاران شبکه اجتماعی در فضای مجازی هستیم.
در این فضای رقابتی میان شبکه های اجتماعی در حوزه فناوری اطلاعات، به یکباره شاهد حضور کرونا و بروز شرایط خاصی در جهان بودیم که به صورت جبری و برپایه محدودیت های گسترده فیزیکی، فضای مجازی را مجبور به سرعت گیری بیشتر کرد. چرا که دیگر بحث تمایل به استفاده از اینترنت مطرح نبود و شاهد جبری سراسری در جهان برای پیگری مسائل آموزشی، تجاری، پزشکی، و حتی دیپلماتیک و امنیتی با به کارگیری از ابزار فناوری اطلاعات بودیم.
اما در دوران کرونا یکی از بخش هایی که به صورت چشمگیری رشد پیدا کرد و مورد استفاده قرار گرفت موضوع "اطلاع رسانی" بود که از سوی شبکه های اجتماعی و خبرگزاری ها در فضای مجازی مورد توجه عامه مردم قرار گرفت. ایران نیز از این مسئله مستثنی نبود.
امروز دیگر تنها جریان های سیاسی و رسمی صاحب رسانه و منبع  اطلاع رسانی نیستند و همه می توانند به سهم خود نقش یک رسانه را در چرخه اطلاع رسانی داشته باشند. باید اذعان داشت که امروز فناوری اطلاعات و ارتباطات زمینه ضعف هرچه بیشتر رسانه های رسمی و دولتی را سبب شده است. لذا به عینه شاهدیم که شبکه های مجازی درحال ربودن گوی سبقت و جذابیت از رسانه های رسمی هستند و این مسئله هرچه بیشتر به سمت نسل جدید حرکت می کند خود را نمایان تر
 می سازد. چرا که نسل های قبل به واسطه سطح توان استفاده از فناوری اطلاعات و یا داشتن سلایق سنتی نسبت به استفاده از رسانه های رسمی و دولتی، کمتر وارد حوزه فناوری در عرصه شبکه های اجتماعی می شوند و این مسئله درمورد نسل جدید کاملاً برعکس می باشد.
در همین رابطه ما در بحث انتخابات از سال1384 و سپس در سال های 88 ، 92 و 96 و 1400به طور رسمی از توان ارتباطات و فناوری اطلاعات بهره بردیم. به طوری که در سال 84 علاوه بر رسانه ملی از توان شبکه پیامکی استفاده کردیم. در سال 88 از پیامک و برخی پیام رسان های اینترنتی، و سال 92 از پیامک و شبکه های اجتماعی و در سال 96 به بعد به طور گسترده از توان شبکه های اجتماعی در روند انتخابات بهره بردیم.
این رشد بهره گیری از توان ارتباطات و فناوری اطلاعات اگرچه چشم گیر است اما همچنان در فصل انتخابات شاهد استفاده بیشتر مردم از رسانه رسمی و سنتی هستیم. اما از سوی دیگر نقش شبکه های اجتماعی در فضای مجازی در آگاه سازی و
 اطلاع رسانی برای افزایش مشارکت عمومی روبه افزایش است.
 اگرچه تأمین اینترنت برای مردم مهم است اما نمی توانند آن را نادیده بگیرند. برای آنها مهم اطلاعات و آگاهی است که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی رد و بدل می شود و جامعه حاضر نیست از این اطلاعات خود را محروم کند. لذا باید انتظار داشت که میزان دسترسی و سرعت استفاده از اینترنت در کشورمان بیش از پیش مورد توجه باشد و همین مسئله موجب انگیزه و افزایش تلاش مسئولان ذی ربط برای بهبود هر چه بیشتر امکانات در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهد شد.