مجتمع پتاس خور و بیابانک؛ الگویی موفق از توسعه پایدار در صنایع معدنی ایران

اصفهان -بهمن راعی
در دل کویرهای شرق اصفهان، مجتمع  پتاس خور و بیابانک با تکیه بر دانش بومی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حمایت‌های دولتی، توانسته مسیر خودکفایی، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار را با سرعت طی کند.
مجتمع پتاس خور و بیابانک، یکی از بزرگ‌ترین معادن شورابی کشور، در سال‌های اخیر مسیر توسعه و خودکفایی را با سرعت طی کرده است. این مجموعه که در سال ۱۳۹۸ به بخش خصوصی واگذار شد، امروز به نمادی از بهره‌وری، تحقیق و توسعه صنعتی در شرق استان اصفهان تبدیل شده است. خبرنگاران با حضور در این مجتمع، در گفت‌وگو با مدیران و مسئولان آن از چشم‌انداز، دستاوردها و چالش‌های این پروژه مطلع شدند.
 نقش مدیریت بهره‌برداری و توسعه منابع انسانی
علی امیری، جانشین مدیریت راهبری و معاون بهره‌برداری مجتمع پتاس خور و بیابانک، در ابتدا روند واگذاری مجتمع به بخش خصوصی و شرایط آن زمان را بازخوانی کرد:«در سال ۱۳۹۸ مجتمع به بخش خصوصی واگذار شد و در آن زمان کاملاً زیان‌ده بود. حتی به نقطه سر به سر تولید نیز نرسیده بود.»
وی با اشاره به چالش‌های ورود به بازار تولید
کود پتاس توضیح داد: «به دلیل ممنوعیت صادرات و نیاز داخلی، کار سخت و پرمخاطره بود. اما همکاری شرکت خدمات حمایتی کشاورزی در خرید و معرفی محصول به کشاورزان و تلاش نیروهای بومی و متخصص، توانست مجتمع را به مسیر رشد و خودباوری برساند».
امیری تأکید کرد که با وجود قطعی‌های مکرر برق و محدودیت‌های انرژی، مجتمع توانسته بیش از ۹۵ درصد تعهدات تولیدی خود را محقق کند.
وی افزود: «تمامی سانتریفیوژهای آلمانی موجود در کارخانه با نمونه‌های ایرانی جایگزین شده و این کار هزینه تعمیر و نگهداری را کاهش و راندمان تولید را حدود ۳۰ درصد افزایش داده است».
معاون بهره‌برداری مجتمع درباره پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه انرژی‌های نو گفت: «تحقیقات روی توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی در حال انجام است و در شرایط فعلی، از دیزل ژنراتورها برای تأمین برق استفاده می‌کنیم تا تولید متوقف نشود».
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به ظرفیت اشتغال مجتمع اشاره کرد: «در حال حاضر بیش از ۵۰۰ نفر اشتغال مستقیم داریم و در دوره‌های اوج فعالیت، با نیروهای پیمانکاری، این رقم به حدود ۹۷۰ نفر می‌رسید. با آغاز طرح‌های توسعه، پیش‌بینی می‌کنیم تعداد کارکنان به یک هزار نفر برسد».
در بخش دیگری از گفتگو، امیری به چالش تخصیص ارز ترجیحی اشاره کرد: «تولیدکننده داخلی با هزینه ارز آزاد تولید می‌کند، اما واردکننده از ارز ترجیحی بهره‌مند است. این نابرابری باعث می‌شود خریداران داخلی به سمت واردات بروند و تولید داخل کمتر مورد توجه قرار گیرد».
وی در خصوص نیاز آبی برای توسعه صنعتی منطقه افزود: «اگر دولت در انتقال ۸۰ لیتر بر ثانیه آب به مجتمع همکاری کند، این منطقه می‌تواند
به قطب صنعتی شرق اصفهان تبدیل شود و حتی از فولاد مبارکه پیشی بگیرد. با تأمین آب، می‌توانیم بزرگ‌ترین کارخانه فرآوری محصولات جانبی مانند سولفات سدیم، منیزیم و هیدروکسید منیزیم را احداث کنیم».
امیری گفت: «مجتمع به عنوان اولین معدن سبز کشور شناخته شده است. تمام پساب‌ها بازیافت و بازفرآوری می‌شوند و هیچ پسابی مضر نداریم. هدف ما ایجاد انگیزه و آینده روشن برای دانش‌آموزان و تربیت نیروی انسانی متخصص برای توسعه پایدار کشور است».
 پتاس خور؛ نماد تلاش ملی در توسعه تولید داخلی و حمایت از کشاورزی کشور
در ادامه مهندس رضا نژاد احمدی، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی اصفهان، ضمن قدردانی از تلاش‌های مدیریت و پرسنل مجتمع گفت: «از سال ۱۳۹۸ که مجتمع به بخش خصوصی واگذار شد، اقدامات چشمگیری در زمینه توسعه، بهره‌وری و ایجاد اشتغال در یکی از مناطق سخت و محروم کشور انجام شده است. این شرکت با وجود شرایط دشوار اقلیمی، یکی از خوش‌نام‌ترین تولیدکنندگان داخلی در حوزه کودهای شیمیایی است».
وی افزود: «با توسعه تولید در مجتمع پتاس خور، تا سال ۱۴۰۶ حدود ۵۰ درصد نیاز کشور به پتاس از تولید داخلی تأمین خواهد شد. این بازدید نشان داد که تولید در چنین منطقه‌ای، برخلاف تصور عموم، ساده نیست و تلاش و همت بالای نیروهای داخلی است که موفقیت را ممکن ساخته است».
مهندس نژاد احمدی در پایان گفت:«امیدوارم نتیجه این همکاری و همدلی میان بخش‌های مختلف، به نفع تولید ملی، کشاورزی کشور و معیشت مردم باشد».