مالیات بر دارایی و عایدی؛ همیشه راهی برای فرار هست!

مدتی است دولت، برای جبران کسری بودجه، انوع و اقسام موارد را به لیست مالیاتی افزوده و البته افزایش موارد همچنان ادامه دارد. یکی از پرمجادله‌ترین نوع مالیات افزوده شده اخیر، مالیات بر دارایی و عایدی اشخاص است؛ افرادی‌که چندین ملک خالی، خانه‌های لوکس و خودروهای لاکچری و حتی نقدینگی –با هدایت آن مثلا به سمت بورس، که نامش می‌شود مالیات بر عایدی- دارند، مشمول مالیات بر دارایی و عایدی شده‌اند.
مالیات بر دارایی، ( property tax) مالیاتی است، که در آن پایه و منبع مالیاتی را دارایی یا ثروت دارنده ملک، تشکیل می‌دهد، یعنی مالیات بر دارایی بر آنچه که شخص مالک به‌دست آورده یا از طریق ارث به او رسیده باشد تعلق می‌گیرد. مالیات بر دارایی معمولا به‌عنوان مکانیزمی برای تعدیل ثروت به کار گرفته می‌شود و بیشتر در جوامعی کاربرد دارد، که اختلاف فاحشی در دارایی و ثروت افراد آن جامعه وجود دارد، یا فقط در مواردی خاص که به‌وسیله نوع دیگری از مالیات،نتوان از آن منابع مالیات گرفت، اعمال می‌شود. هر دو مورد این تعریف در مورد جامعه ما صدق می‌کند، هم شکاف و اختلاف طبقاتی از نظر توزیع ثروت در جامعه ما عمیق شده و هم برخی افراد که دارای تمکن مالی بسیاری هستند، به مرور آموخته‌اند چگونه مالیات نپردازند. اما آیا در این مورد می‌توان موفق شد و از افراد مشمول، مالیات بر درآمد و عایدی گرفت و آیا این افراد راه‌های دررویی برای فرار مالیاتی نخواهند یافت؟ طبعا پاسخ با توجه به انواع خلاءهای موجود و سیستم‌های ناکارآمد سنتی، مثبت است! از سوی دیگر، این مالیات می‌تواند باعث قفل شدن دارایی‌ها و کاهش تحرک آنها شود؛ افراد ترجیح خواهند داد دارایی خود را بیشتر از زمان معمول نگه‎دارند و از آنجا که مالیات هنگام فروش دریافت می‌شود، فرد می‌تواند به‌جای فروش دارایی فعلی خود، آن‌را به‌عنوان وثیقه به بانک سپرده، وام دریافت کرده و دارایی‌های جدید بخرد و سپس به تدریج اقساط وام را پرداخت کند. در این‌صورت حتی اگر بهره وام به اندازه بازده دارایی‌های جدید باشد، با توجه به افزایش سود خودِ دارایی، بازهم سود به مالک بازخواهد گشت!