نرخ صادرات کشوردر پنج سال گذشته کاهش یافته است

صادرات غیرنفتی کشور ما، زمانی شامل فرش دست‎بافت، زعفران، برخی میوه‌ها و صیفیجات، برخی خدمات فنی و مهندسی و پسته می‌شد. اما مدتی است صادرات این نوع کالاها به‌شدت کاهش یافته و در برخی موارد ایران، بازار بین‎المللی خود را از دست داده است.

نرخ صادرات کشوردر پنج سال گذشته کاهش یافته است

صادرات غیرنفتی کشور ما، زمانی شامل فرش دست‎بافت، زعفران، برخی میوه‌ها و صیفیجات، برخی خدمات فنی و مهندسی و پسته می‌شد. اما مدتی است صادرات این نوع کالاها به‌شدت کاهش یافته و در برخی موارد ایران، بازار بین‎المللی خود را از دست داده است.
بخش بزرگی از بازار صادراتی ایران، به علت نداشتن پیمان‌های تجاری و توجه بیش از حد به بازار داخلی از دست رفته است. به گفته رئیس کل گمرک مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور به ترتیب بنزین، گازطبیعی، پلی‌اتیلن، پروپان و محصول پسته و بازارهای عمده صادراتی هم به پنج کشور چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان بوده است. در موارد دیگر صادرات ما تقریبا به صفر رسیده و در عین حال بازارهای صادرات ما بسیارمحدود شده است- تقریبا پنج کشوری که در قبال دریافت محصولات فوق، معمولا به‌صورت تهاتری وارد معامله می‌شوند!-به‌عنوان مثال در مورد کاهش و حتی رکود صدور فرش دست‌بافت، رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف می‌گوید:
«این مشکل هم دلیل داخلی دارد و هم دلیل خارجی؛ طبعا دلیل خارجی آن تحریم از سال ۹۷ است چراکه ۳۰ درصد از صادرات فرش ما به بازار آمریکا بود. ۷۰ درصد دیگر افت صادرات هم ناشی از تحریم‌های داخلی است.»
این مسئله بدیهی و غیرقابل چشم‌پوشی است که تحریم‌های بین‌المللی وضعیت اقتصادی کشور ما را در شرایط بحرانی قرار داده است. به گونه‌ای که بسیاری از بازرگانان حتی امکان بازگرداندن پول‌های خود را به کشور ندارند. در چنین شرایطی صادرات عملاً به مسیری یک طرفه و گاهی بن‌بست تبدیل شده است. رئیس سابق سازمان توسعه تجارت با اشاره به تعداد کم شرکت‌های صادراتی می‌گوید در طول پنج سال گذشته در حدود
 ۱۷ میلیارد دلار از بازار خود را از دست داده‌ایم و حدود هفت میلیارد دلار آن فقط مربوط به سال ۹۹ بوده که عدد بسیار بزرگ و با اهمیتی است.وی ضمن تأکید بر این‌که بخش زیادی از بازاری که در دوران تحریم از دست رفته، به علت عدم برقراری روابط بانکی و نداشتن پیمان‌های تجاری و توجه بیش از حد به بازار داخلی بوده، افزود:« ایران نسبت به بزرگ‌ترین رویداد بین‌المللی تجاری که در دبی برگزار می‌شود، بی‌تفاوت بوده است؛ ما در طول دوره‌های گذشته «اکسپو»، هیچ برنامه‌ای برای این رویداد نداشتیم و نسبت به آن بی‌تفاوت بوده‌ایم و نتیجه این غفلت و اهمیت کمی که به این‌چنین رویدادهای جهانی داده‌ایم، از دست رفتن بازارها، تخریب برند ایران و کاهش فضای تعامل سازنده با بازارهای بین‌المللی بوده است.»
بنا به اطلاعاتی که سایت گمرک ایران از آمار تجارت خارجی کشور در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده است، از مجموع نزدیک به ۷۴ میلیارد دلار تجارت خارجی، ایران در سال ۱۳۹۹ ، صادراتی به ارزش ۳۴ میلیارد و ۹۹۸ میلیون دلار داشته است و از آن طرف واردات کشور ما از ۱۲۳ کشور جهان به ارزش ۳۸ میلیارد و ۸۹۲ میلیون دلار بوده است. از این رو تراز تجاری غیرنفتی کشور در سال ۱۳۹۹ در حدود منفی چهار میلیارد دلار بوده است.
سیاست‌های ارزی که از سوی بانک مرکزی و برخی نهادهای اجرایی در دستور کار قرار گرفته، مشکل‌آفرین بوده است و دستورالعمل‌های ارزی کار را به جایی ‌رسانده که میزان به‌صرفه بودن کالای ایرانی در بازارهای بین‌المللی و توان ایستادن صادرکننده ایرانی در برابر فشارها محدود و این معضل به ضرر تولیدات کشور تمام شده است. با وجود چنین وضعیتی، همچنان اصلاحات لازم در سیاست‌های ارزی اجرایی نشده و همین امر اثری جدی بر عملکرد صادراتی کشور گذاشته است.