سرمایه علمی زیرساخت سرمایه اقتصادی

توسعه میدان‌های نفت و گاز با شیوه‌های جدید، همواره یکی از سیاست‌های اصلی وزارت نفت بوده و حالا این وزارتخانه در دوره جدید، موضوع ازدیاد برداشت حداکثری از میدان‌ها، به‌ویژه میدان‌های مشترک را در دستور کار و اولویت خود قرار داده است.
به گزارش شانا، نکته قابل توجه اینکه در این مسیر پرچالش و حساس و در شرایطی که با تحریم‌های همه جانبه روبه‌روست، دست همکاری به سمت دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی دراز کرده است. جواد اوجی، وزیر نفت، پیش ‌از این با اشاره به بحث حداکثر برداشت نفت از میدان‌های کشور، به‌خصوص میدان‌های مشترک گفته بود: با بیش از ۱۵۳ میلیارد بشکه نفت قابل استحصال، ظرفیت خوبی برای برداشت از این مخازن و میدان‌های نفتی داریم.» او به راه‌های مختلف افزایش برداشت از میدان‌های نفت و گاز و حفظ و نگهداشت آنها اشاره کرده و گفته است: «این میادین هر کدام مخازن، پیچیدگی‌ها و میزان اشتراکات خاص خود را دارند و با هم متفاوت هستند و از نظر تخصصی برای هرکدام باید اقدام‌های مختلفی انجام شود و نمی‌توان یک نسخه درمانی واحد را برای همه میدان‌ها تجویز کرد.»
با این رویکرد، موضوع همکاری وزارت نفت با دانشگاه‌ها و مراکز علمی در حوزه ازدیاد برداشت از میدان‌های نفت و گاز از سال‌ها قبل شروع شده و مراحل انجام‌شده نقاط پرامیدی را در این حوزه روشن نگه داشته است و وزیر نفت نسبت به آنها برنامه‌ریزی و آینده‌نگری دارد. تاکنون در حوزه مطالعات ازدیاد برداشت میدان‌های نفت و گاز، ۲۲ قرارداد کلان پژوهشی با مجموع ارزش ۱۰۰۹ میلیارد تومان و ۴۹ میلیون یورو میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شده و در حال پیگیری است. از میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی مختلفی که امروز مطالعه ازدیاد برداشت از میدان‌های نفت و گاز را به‌عهده دارند، پژوهشگاه صنعت نفت به‌عنوان یکی از بازوهای پژوهشی نفت، چند پروژه را در دست دارد که اتفاق‌های خوبی در مسیر آن رخ داده است.
 آخرین تلاش‌ها در مطالعات ازدیاد رداشت
پژوهشگاه صنعت نفت با توجه به امکانات و سطح علمی خود، یکی از مجموعه‌های اصلی بود که در میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی، طرف قرارداد با وزارت نفت قرار گرفته و هم‌اکنون روی مطالعات ازدیاد برداشت میدان‌های بی‌بی‌حکیمه و اهواز و رگ سفید کار می‌کند. باید گفت در کنار سابقه مطالعه میدان‌ها در پژوهشگاه صنعت نفت، یکی از دلایل واگذاری مطالعه میدان رگ سفید به پژوهشگاه، موفقیت‌های این سازمان در مطالعات میدان‌های اهواز و بی‌بی‌حکیمه به‌عنوان میدان‌های بسیار بزرگ و پیچیده بوده است.
در فاز اول مطالعه میدان محورها، ویژگی‌ها و رفتار میدان برای شناخت کامل آن مورد توجه قرار می‌گیرد که این اقدام با اطلاعات اولیه، داده‌های سطحی و زیرسطحی میدان آغاز شده است. همان‌گونه که تاکنون آشکار شده، طبیعت و سرشت میدان رگ سفید با میدان‌های دیگر متفاوت است و به نظر می‌رسد روش‌های بهبود برداشت، بیش از روش‌های ازدیاد برداشت جواب می‌دهد. به همین دلیل است که پژوهشگاه صنعت نفت در بسته‌های کاری این طرح، عملاً روی بسته کاری IOR تمرکز زیادی داشته و این موضوع از طریق بررسی مباحثی مانند آسفالتین، مشکلات تأسیسات روزمینی، مشکلات چاه‌ها و موضوعاتی از جنس IOR پیگیری می‌شوند.
پژوهشگاه صنعت نفت، این پروژه‌ها را فازبندی کرده و حالا در فاز دوم، عملاً بحث به‌روزرسانی یا ساخت مدل استاتیک و دینامیک در دستور کار قرار دارد. در واقع در فاز دوم، متوجه یک‌سری نواقص اطلاعاتی، نظیر کمبود آزمایشگاه‌های لازم برای فرآیندهای مختلف ازدیاد برداشت خواهند شد و از آنجا که رفتار مدل استاتیک و دینامیک یک میدان، عملاً نمایانگر رفتار کل میدان است و در میدان واقعی همه تصمیم‌ها هزینه‌بردار خواهد بود، تصمیم‌گیری فنی و اقتصادی در این بخش برای برخورداری از یک مدل مناسب دارای اهمیت بسیاری است.
در فاز سوم، طراحی پایلوت آزمایشگاهی و فرآیندهای ازدیاد برداشت انجام می‌شود که در همه میدان‌ها مشترک است. در فاز چهارم نیز براساس مدل‌های استاتیک و دینامیک، نهایی شده و با استفاده از اطلاعات و آزمایشگاه‌های جدید، تطبیق مدل زیرزمینی و توسعه میدانی با روش‌های مختلف ازدیاد برداشت انجام می‌شود. در فاز پنجم که همان فاز آخر است، حرکت به سمت عملیات اجرایی پایلوت آغاز می‌شود.