تحقق بازگشت ظرفیت تولید به دوره پیش از تحریم‌ها

مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران ضمن تشریح عملکرد این مدیریت، درباره تحقق بازگشت ظرفیت تولید نفت به پیش از اعمال تحریم‌ها توضیح داد.
«مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان قوه عاقله و متفکر سازمان معروف است. این مدیریت وظیفه ارائه تحلیل‌ها و بررسی‌های فنی و اقتصادی برای اجرای پروژه‌های شرکت ملی نفت ایران را به‌عهده دارد و باید درباره تصمیم‌های کلان و راهبردی ایده و فکر داشته باشد. اگر فعالیت‌های این مدیریت را بخواهیم در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توانیم بگوییم هدایت صحیح کارها و فعالیت‌ها وظیفه مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران است». کریم‌ زبیدی، مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت ایران، چهره شناخته‌شده‌ای است که در گفت‌وگو با خبرنگار شانا اهم فعالیت‌های این مدیریت و اقدام‌های انجام‌شده در دولت سیزدهم و برنامه‌های آتی را تشریح کرد.
 مهم‌ترین فعالیت‌هایی را که در مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران انجام می‌شود تشریح کنید.
فعالیت‌های این مدیریت را می‌توان در چند بخش توضیح داد. از جمله فعالیت‌هایی که در این مدیریت انجام می‌شود، می‌توان به تهیه و تدوین برنامه‌های کلان یک‌ساله، پنج‌ساله و ۲۰ ساله اشاره کرد. برنامه‌های سالانه به‌طور مرتب تهیه و به اطلاع و تصویب هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران می‌رسد.با وجود برنامه‌ریزی انجام‌شده برای اجرای برنامه پنج‌ساله ششم، اکنون این برنامه از پنج سال فراتر رفته و وارد سال ششم شده‌ایم و بر همین اساس در این سال‌ها امکان ارائه برنامه بعدی از سوی این مدیریت وجود نداشت؛ اگرچه برای برنامه هفتم توسعه، چارچوب‌های کلان و کلی تدوین و آماده شده است که با تمدید برنامه ششم تا سال ۱۴۰۲ باز هم امکان ارائه آن وجود ندارد.
بررسی اقتصادی طرح‌ها و پروژه‌ها و بودجه‌ریزی از دیگر فعالیت‌های این مدیریت است. در این مدیریت اقتصادی بودن طرح‌ها ارزیابی می‌شود و متناسب با عملکرد طرح و به موازات پیشرفت فیزیکی آنها برای فعالیت‌های اجرایی بودجه اختصاص می‌یابد. بودجه‌ریزی و پیگیری‌ آن که ریزه‌کاری‌هایی بسیار دارد از وظایف این مدیریت است.
این مدیریت، همچنین، مصوبه‌های هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران را به شورای اقتصاد می‌برد تا مصوبه‌های این شورا را دریافت کند که البته برای دریافت مصوبه، مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی باید توجیه‌های کافی فنی/ اقتصادی را به شورای اقتصاد ارائه کند. تخصیص بودجه برای اجرای پروژه‌ها منطبق با پیشرفت پروژه موضوعی است که با جدیت و شفافیت در این مدیریت دنبال شده است.
موضوع واریز بودجه اختصاص‌یافته برای پروژه به حساب پیمانکار مربوطه از اصلی‌ترین اقدام‌هایی است که پیش‌تر اجرا نمی‌شد و با ایجاب ضرورت عملی شده است. متأسفانه در دوره‌های گذشته شاهد بی‌نظمی‌هایی در بعضی شرکت‌ها بودیم که حاصل تصمیم‌های اشتباه برخی مدیران بود. این موضوع ما را مجبور به نظم‌دهی بیشتر برای تخصیص بودجه کرد. برای نمونه بودجه‌ای برای شرکتی تخصیص داده می‌شد و به‌طور صریح اعلام می‌شد که این بودجه مربوط به فلان پروژه است، اما بودجه تخصیص داده شده، از سوی مدیر آن شرکت، در محلی دیگر و بر اساس اولویت مدنظر مدیر هزینه می‌شد. برای جلوگیری از چنین اقدام‌هایی بنا شد که پس از آن به‌طور مشخص بودجه به حساب پیمانکار همان پروژه واریز ‌شود.
ارزیابی هزینه‌های پروژه اقدام دیگری بود که آثاری قابل‌توجه به‌دنبال داشت. پیش از این در بعضی مواقع قیمت‌ فعالیت‌هایی که در پروژه‌ها انجام می‌شد، در سازمان‌های مختلف تفاوت‌هایی داشت و برای یک اقدام مشخص، چند قیمت ارائه می‌شد؛ به همین منظور واحد ارزیابی هزینه به لحاظ سازمانی تشکیل شد. اگرچه چنین واحدی پیش‌تر نیز وجود داشت، در ساختار سازمانی نبود و با ایجاد رسمی این ساختار، شفافیت برای قیمت‌ها به‌وجود آمد.
برای اجرای این موضوع نشست‌های مدونی با شرکت‌ها برگزار شد تا قیمت‌های مناسب و صحیح استخراج شود و خروجی این نشست‌ها دائم در سایت مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران تغذیه و پیوسته بر مبنای قیمت‌های واقعی پروژه‌ها و کارها، فهرست قیمت روزآمد می‌شود.
در حوزه بودجه و اقتصاد پروژه‌ها، ارزی/ ریالی کردن اقدام مؤثر دیگر بود. به‌منظور نظم‌دهی بیشتر به اقتصاد پروژه‌ها و طرح‌ها و تصحیح هزینه‌ها، ارزی/ ریالی کردن پروژه‌ها دنبال شد. در واقع با این اقدام، پرداخت پروژه‌ها و تخصیص بودجه به‌طور مشخص برای بخش ریالی، ریالی و برای بخش ارزی، به‌صورت ارزی در نظر گرفته می‌شود.
برای نمونه در یک شرکت تولیدی برای خرید درِ ورودی تأسیسات قیمت ارزی محاسبه شده و بنا بود این در با قیمت دلاری ساخته شود که این موضوع رصد شد و پس از ارزیابی، قیمت واقعی آن اعمال و به‌صورت ریالی تخصیص بودجه انجام شد.
درباره موضوع پرداخت به پیمانکاران در این مدیریت چالش‌هایی هم بوده است. در سال‌های اخیر مطرح شد که با هدف نظم‌دهی به طرح‌ها، سامانه‌ای طراحی شود که کارها از جمله تخصیص بودجه از مسیر سامانه دنبال شود. بر این اساس در گذشته با معرفی یک شرکت دانش‌بنیان زیرمجموعه دانشگاه تهران طراحی و اجرای این سامانه کلید خورد.
با وجود اینکه شفاف‌سازی بسیار پسندیده و مطلوب است، اما مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی با به‌کار گرفتن کامل این سامانه در این مرحله از توسعه سامانه موافق نبود و اعلام می‌کرد این سامانه باید تکمیل و به‌صورت پایلوت در یکی دو شرکت با حجم عملیاتی کمتر اجرا و بعد به‌صورت گسترده در نفت اجرا شود.
بنده طی مذاکره با مدیرعامل وقت، از وی خواستم که خارج از سامانه پرداخت به پیمانکاران دنبال شود، بنابراین تا پایان سال ۹۹ این کار عملیاتی نشد. به‌دلیل اینکه معتقد بودم اصل وجود چنین سامانه‌ای بسیار خوب است و نباید جلوی اجرای آن را گرفت، کاری اصولی و منطقی است و شفافیت را به‌دنبال دارد، اما اجرای آن در این مرحله که هنوز امتحان خود را پس نداده، ممکن است ریسک توقف فعالیت پیمانکاران و پروژه‌های مهم شرکت ملی نفت ایران را به‌دنبال داشته باشد. تا اینکه از ابتدای سال ۱۴۰۰ مدیرعامل وقت از این مدیریت خواست که پرداخت‌ها تنها از طریق سامانه انجام شود؛ از آنجایی که سامانه نواقصی داشت و برخی شرکت‌ها نیز زیر بار نمی‌رفتند، البته همکاری نکردن برخی شرکت‌ها نیز قابل توجیه نبود و از اساس عامدانه و برای مخالفت با سامانه این کار را می‌کردند و سرمایه انسانی بسیار کمی برای این کار اختصاص داده بودند، از طرفی سازمان‌های دیگری در ستاد که در ادامه باید کار را به سامانه‌های خود مرتبط می‌ساختند، نیز از انجام این کار رضایت نداشتند، بر همین اساس کارها پیش نمی‌رفت.
با روی کار آمدن دولت جدید این مسئله حل و بنا شد ضمن تکمیل سامانه کار متوقف نشود و با تدابیر اندیشیده‌شده، هر دو موضوع تکمیل سامانه و پرداخت از مسیر سامانه دنبال شود.
بررسی‌ بخش بالادستی و منابع هیدروکربوری‌ از دیگر فعالیت‌های این مدیریت است. در این بخش مباحث مخزن، اکتشاف، ژئوفیزیک، توسعه میدان‌ها، بررسی طرح‌های جامع توسعه ارائه‌شده برای توسعه میدان‌های بررسی کارشناسی می‌شوند.
یکی از کارهای این مدیریت تهیه آمار ذخایر سالانه شرکت ملی نفت ایران است که پس از جمع‌آوری و یکسان‌سازی، در قالب کتابچه‌ای به‌عنوان یک سند معتبر برای شرکت ملی نفت ایران تهیه می‌شود. اعداد و ارقام این کتابچه به‌عنوان مرجع در اسناد اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) نیز مورد استناد قرار می‌گیرند.
 در دولت سیزدهم چه اقدام‌هایی در شرکت نفت انجام شد؟
در دولت جدید از ابتدای کار تصمیم گرفته شد برای برگرداندن تولید به قبل از تحریم‌ها برنامه‌ریزی جدی صورت بگیرد. پیش از تحریم‌ها تولید ما ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه در روز بود. بازگشت به این عدد در چند مرحله انجام شد، در مراحل مختلف، تولید بالا آمد تا سرانجام ۱۵ اسفند سال ۱۴۰۰ امکان تولید دوباره آن مقدار نفت در دسترس بود. اکنون امکان تولید روزانه ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه به‌طور کامل و صددرصدی وجود دارد. من تعجب می‌کنم اینکه در کشور ما امری است که به‌طور قطعی تحقق‌پذیر است، چرا این‌قدر در این موضوع تشکیک می‌شود، مگر در تحریم‌های پیشین تولید برنگشته بود؟ ما باید قدردان این توان و ظرفیت باشیم نه اینکه همه‌چیز را زیر سؤال ببریم. این تذهبون.
بنده شاهد اهتمام مجموعه شرکت ملی نفت ایران در این دوره برای رسیدن به این هدف بودم، با تلاش شرکت‌های تابع شرکت ملی نفت ایران، از جمله شرکت‌های ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، فلات قاره، نفت مناطق مرکزی، نفت اروندان و مهندسی و توسعه نفت که من در جلسه‌های آنها حضور داشتم و از فعالیت‌ها باخبر بودم، این هدف محقق شد. این شرکت‌ها فعالیت‌های زیادی داشتند: فعالیت‌های روسطحی از قبیل خطوط لوله، تأسیسات و فعالیت‌های مربوط به بخش بالادستی مثل تعمیر و ترمیم و آزمایش‌های جریانی چاه‌ها که تمامی اقدام‌های انجام‌شده در شرکت‌ها ضبط و ثبت شده است.
 به‌طور خاص به فعالیت‌های دیگر که در این دولت انجام شد اشاره می‌کنید؟
یک ردیف شیرین‌سازی گاز از فاز ۱۴ پارس جنوبی که در پالایشگاه تکمیل نشده بود، عملیاتی شد. فعالیتی قابل‌توجه بود و برای آن پیگیری‌های بسیار زیادی شد. سه پیمانکار حاضر فعالیت سه شیفت داشتند تا کار تکمیل شود و در شرایط سخت زمستان بتوان از این ظرفیت استفاده کرد.
واحد DMC به‌منظور مرکاپتان‌زدایی و بوزدایی از میعانات‌گازی در پارس جنوبی تکمیل شد. چاه‌هایی تازه در غرب کارون بودند که حفاری آنها تکمیل شده، اما به تولید نرسیده بود؛ ثروتی که از آن استفاده نمی‌شد. این چاه‌ها یا اسیدکاری می‌خواستند یا خطوط لوله جریانی که با تلاش‌ شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) ۱۳ حلقه از چاه‌های حفرشده به مرحله تولید رسید.