توسعه روابط با همسایگان نیازمند رعایت مبانی امنیتی طرفین می باشد

حمیدرضا عسگری
نزدیک به یک دهه است که روابط ایران با کشورهای منطقه و به ویژه همسایگان جنوبی خلیج فارس روبه سردی گذاشته و تعاملات طرفین یا قطع شده و یا در پایین ترین سطح پیگیری می شود.
درهمین راستا درحوزه سیاست خارجی دولت سیزدهم شاهد تغییراتی در این روند بودیم که حاصل آن از سرگیری روابط با عربستان و به دنبال آن بهبود ارتباطات با دیگر همسایگان گردید.
مسلماً بدون داشتن تعاملات منطقه ای با همسایگان نمی توان انتظار توازن قدرت و توسعه همه جانبه را تجربه کرد. چرا که نوع ارتباطات در جان امروز و وابستگی کشورها به یکدیگر سبب شده تا هرگونه انزوا طلبی و تک قطبی بازی کردن در عرصه بین الملل موجب محدودیت در دسترسی به امکانات و فرصت های توسعه محور در حوزه های گوناگون گردد.
لذا براساس همین نگاه می توان اذعان داشت که مقامات کشورمان درصدد بهبود و ترمیم روابط با همسایگان برآمده اند تا زمینه را برای خروج از بن بست های به وجود آمده در حوزه های سیاسی و اقتصادی فراهم سازند.
دکتر"صباح زنگنه" کارشناس مسائل غرب آسیا و خاورمیانه، نحوه این تغییرات و کم و کیف رویکرد جدید کشور در سیاست خارجی منطقه ای را برگرفته از نگرش و درک جدید جمهوری اسلامی ایران از تحولات منطقه ای
 می داند و معتقد است، جمهوری اسلامی ایران با سیاست های اعلام شده قصد دارد روابط با همسایگان را اصلاح، بازسازی و توسعه دهد.
توسعه و افزاش قدرت درمنطقه بدون امنیت و صلح امکان پذیر نیست
بنابراین هرگونه بهبود روابط نیازمند ایجاد یک فضای جدید در یک قراعت جدید هست. این قراعت جدید مبتنی بر برقراری صلح و امنیت در منطقه است. بدون صلح و امنیت توسعه ای هم نخواهد بود و توسعه بدون امنیت نیز معنی نخواهد داشت.
دکتر "صباح زنگنه" برقرای یک روند سالم از توسعه را نیازمند امنیت دانست و گفت: ثبات و امنیت در میان کشورهای منطقه تنها بر مبنای اعتماد و اطمینان متقابل ایجاد می شود. در بازسازی روابط باید طرفین این اعتماد را در طرف مقابل ایجاد کنند که به دنبال ثبات و صلح و آرامش هستند و نسبت به مواضع حساس و خط قرمزهای یکدیگر واقفند.
چرا که طی نیم قرن گذشته تجربه نشان داده اعتماد به خارج از منطقه برای تضمین امنیت منطقه هیچگاه چاره ساز نبوده و نیروهای خارجی هرگز نتوانستند امنیت را در منطقه حاکم کنند بلکه ناامنی و تنش ها افزوده شد و منابع مردم منطقه تاراج شد و ازبین رفت.
چراکه هر درآمد و هر تولیدی که حاصل شد به جای اینکه به توسعه و رفاه مردم منطقه منجر شود به انبارکردن تسلیحات منجر شد و به دخالت و حمله کشورهای خارجی منجر گردید. لذا باید تمام این مبانی مدنظر قرار بگیرد و در بازنگری روابط با همسایگان این مسائل لحاظ شود.
این کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد برخی سیاست های منطقه ای ایران همچون حضور در سوریه و حمایت از جبهه مقاومت و احتمال تضاد با منافع دیگر همسایگان گفت: تازمانی که امنیت در کشورهای همسایه برقرار نشده باشد طبعاً آنها هم قدم در راه توسعه نخواهند گذاشت و آثار نا امنی به کشورما هم منعکس خواهد شد.
 تا هر زمانی که حضور نیروهای جمهوری اسلامی ایران به صورت مستشاری مطلوب کشورها نباشد ما اصراری برای حضور نداریم. ضمن اینکه حضور نیروهای ایرانی متفاوت از حضور نیروهای نظامی خارجی است. حضور نیروهای آمریکا در سوریه یا عراق با حضور نیروهای ما در این کشورها قابل مقایسه نیست.
وقتی در تعاملات و مذاکرات مختلف اهداف و حسن نیت ایران درمورد حضور مستشاری و یا حضور برای ثبات امنیت منطقه در برخی کشورها مشخص شود، طرفین به سمت کاهش تنش ها پیش خواهند رفت، چرا که می دانند قرار نیست منافعشان از سوی دیگری مورد تعدی و یا تجاوز قرار گیرد.
 از سرگیری روابط با مصر نیازمند ظرافت و دقت دیپلماسی است
صباح زنگه همچنین در مورد از سرگیری روابط با مصر و ضرورت های برقراری ارتباط میان دوکشور بیان داشت: رابطه با مصر متفاوت از ایجاد ارتباط و توسعه روابط باهمسایگان جنوبی خلیج فارس است و مستلزم دقت و ظرافت بیشتری در حوزه دیپلماتیک است. ایران و مصر در دوره هایی روابط خوبی داشتند و توانستند توفیقاتی را برای منافع خود کسب کنند. مانند ملی شدن صنعت نفت و یا ملی شدن کانال سوئز از این موارد است. در دوره هایی نیز هردو کشور به عنوان نمادهای مبارزه با استعمار تلقی می شدند و در دوره ای نیز هر دو کشور روابط قوی با غرب داشتند.
از زمانی که مصر وارد روند صلح و سازش با اسرائیل شد برای ایران غیرقابل تحمل بود، همانطور که برای تمام کشورهای اسلامی به عنوان شکست دیوار مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی تلقی می شد.
 اما با تجربه هایی که حاصل شده و با تغییرات حکومت ها و
رژیم ها در این کشور، مصر هم اکنون این توانایی را دارد که بیشتر به منافع و
 ریشه های توسعه خود بیندیشد.
لذا به نظر می رسد که زمان کنونی فرصت خوبی است تا دو کشور بتوانند روابط خود را بازسازی کنند و در مسائل سیاسی و اقتصادی به توسعه دوجانبه و چندجانبه
بپردازند.
ضمن اینکه هردو کشور می توانند در برابر تهدیدات منطقه ای تعامل و گفتگو داشته باشند. درحال حاضر هردو کشور تهدید واقعی خود را
رژیم صهیونیستی قلمداد می کنند، اگرچه مصر به سمت عادی سازی با اسرائیل رفته است اما همچنان خطر اصلی خود را وجود تسلیحات هسته ای اسرائیل قلمداد می کند.
ارتباط بین ایران در غرب آسیا و مصر در شمال شرق آفریقا بهترین کمک را به تنظیم روابط و توازن قدرت و صلح در بین سه قاره آسیا و آفریقا و اروپا خواهد کرد.