دخانیات؛ دروازه ای بی محافظ به سمت نابودی

   بسیاری از والدین که خود سالهاست محصولات دخانی همچون سیگار، قلیان، پیپ و ویپ و محصولاتی از این دست مصرف می کنند معتقدند که دخانیات دروازه ورود به بحران هایی همچون اعتیاد و انواع بزه هایی است که ممکن است یک نوجوان یا جوان را به آن ورطه بکشاند و زندگی و آینده وی و خانواده اش را همچون خاکستری به باد دهد.
    برهمین اساس یکی از دغدغه های جهانی در این باره موجب اختصاص روز جهانی بدون دخانیات(31 می) در سراسر جهان گردیده است. شعار سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۴ برای روز بدون دخانیات «حفاظت از کودکان در برابر مداخلات صنعت دخانیات» تعیین شده است و درایران نیز با توجه به اهمیت موضوع ، شعار امسال روز جهانی بدون دخانیات با عنوان «حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ حق و مسئولیت همگانی» معرفی شده است.
    البته این شعارها چه در سطح جهانی و چه در داخل کشور بیشتر وجهه زینتی دارد و تغییری در روند اقدامات و تصمیمات در حوزه تجارت دخانیات نمی گردد و اساساً شرکت های دخانی و دولت ها هیچگاه با هم مشکلی نداشته اند و منافع مالی مانع از توجه به آثار انسانی و اجتماعی و سلامتی مردم گردیده است.
این موضوع درکشورما برای خود نمونه ای بارز از لحاظ کردن سود و منافع دوطرفه در تجارت محصولات دخانی می باشد. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی نرخ مالیات محصولات دخانی در ایران ۲۵ درصد است که با نرخ جهانی حدود ۵۰ درصد اختلاف دارد. قانون ارزش افزوده محصولات دخانی در سال ۱۴۰۰ تصویب شد و در آن سال نرخ مالیات ۲۵ درصدی برای سیگارهای ایرانی و ۴۰ درصدی سیگارهای تولیدی با برند خارجی در نظر گرفته شد.
بر اساس قانون میزان مالیات محصولات دخانی باید به میزان ۵ درصد در هر سال افزایش یابد؛ اما این موضوع اتفاق نیفتاده است. موضوع مالیات محصولات دخانی وارد برنامه هفتم شده به نحوی که نرخ مالیات ۱۵ درصدی برای سیگارهای ایرانی و ۲۵ درصدی برای سیگارهای تولیدی برند خارجی و نرخ ۵۰ درصدی برای سیگارهای وارداتی در نظر گرفته شده است.
ضمن اینکه در حال حاضر، نرخ مالیاتی سیگار به صورت درصدی است و مصرف کننده نهایی آن را پرداخت می‌کند. در حالی که باید تولید کننده مالیات سیگار را پرداخت کند.
قیمت پائین محصولات دخانی و نرخ پایین مالیاتی سبب شده سود هنگفتی از آن نصیب تولید کنندگان محصولات دخانی در کشور شود.
وضعیت ما در ابعاد فرهنگی مصرف دخانیات نیز بهتر از وضعیت قوانین مالی نیست. امروز در اکثر سریال های نمایش خانگی بازیگران نقش اصلی فیلم سیگار از دستشان نمی افتد!. در فروشگاه ها استندها و جایگاه مربوط به محصولات دخانی بسیار لاکچری و جذاب است! برخی اقلامی مصرفی دخانیات به گونه ای خاص و جذاب به فروش می رسد و نمونه های جدید از تجهیزات مصرف دخانیات تبدیل به یک مدل رفتاری در سطح جامعه شده که جوانان و به ویژه دختران و زنان جوان را به خود مبتلا کرده است.
براساس آمار 14 درصد از کل جمعیت کشور دخانیات مصرف می کنند و از این تعداد 45 درصد آنها را زنان تشکیل می دهند.
فعالیت در راستای سلامت جامعه در برابر دخانیات نیاز به رویکردی چند وجهی در حوزه مسائل قانونی، اقتصادی و مهمتر از همه فرهنگی دارد که متأسفانه ما به ترتیب اولویت دچار ضعف هستیم و در حوزه فرهنگی مدیریتی غیر اصولی در برابر این معضل اجتماعی داریم.
باید نگران نوجوانان بود و بپذیریم که سیگار و قلیان و ویپ های دستی پله اول ورود به ناهنجاری های اجتماعی هستند و جدای از آن سلامتی نسل امروز و فردا با این سهل انگاری ها در خطر جدی است.