فرونشست؛ تهدید جدی برای زیرساخت‌های شهری و عمرانی

رئیس بخش زلزله شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه فرونشست، تهدید جدی برای زیرساخت‌های شهری و عمرانی کشور گفت: ایران به سبب میزان فرونشست زمین، بعد از هندوستان دومین کشور دنیاست.
علی بیت اللهی در نشست کارشناسی با گروه حمل و نقل خبرگزاری صدا و سیما با اشاره به اینکه فرونشست زمین به سبب عوامل مختلفی از جمله برداشت بیش از حد آب‌های زیر زمین اتفاق می‌افتد افزود: ایران در مقایسه با سایر کشور‌ها از نظر مقدار فرونشست زمین رتبه دوم و از نظر در معرض قرارگیری شهر‌ها رتبه نخست را در دنیا به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به اینکه کشور‌های ایران، هند، چین و آمریکا بیشترین فرونشست را در میان کشور‌های جهان دارند گفت: بر اساس آمار ارائه شده حدود ۳ تا ۵ درصد فرونشست‌ها در دنیا ۱۰ سانتی متر و یا بیشتر است، اما در ایران و فقط در ۱۱ استان، نرخ فرونشست بالای ۱۰ سانتیمتر در سال است.
بیت اللهی همچنین فرونشست زمین در استان تهران را بیشتر از سایر استان‌ها عنوان کرد و افزود: مساحت لکه‌های فرونشستی نسبت به کل استان تهران سبب شده تا تهران، متراکم‌ترین استان دارای فرونشست نسبت به سایر استان‌های کشور محسوب شود بطوریکه در مناطق ۱۷، ۱۸، ۱۹ و بخش‌هایی از مناطق ۱۰ و ۱۱ در محدوده پهنه فرونشست قرار دارند، و همچنین در سمت جنوب تا دشت ورامین لکه‌های فرونشست دیده می‌شود و مقدار فرونشست در بخش‌هایی از جنوب غربی تهران بین ۱۷ تا ۲۰ سانتیمتر در سال بالغ می‌شود.
 حدود ۱۰ درصد مساحت کشور دچار پدیده فرونشست است
وی با بیان اینکه حدود ۱۰ درصد مساحت کشور دچار پدیده فرونشست است، گفت:حدود ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا در این پهنه خطرخیز قرار دارند و ۴ میلیون و ۲۴۰ هزار واحد مسکونی در محدوده فرونشست ساخته شده اند.
وی افزود: همچنین حدود ۴۷ درصد بافت‌های فرسوده شهر‌های بزرگ کشور در شهر‌های تهران، مشهد، اصفهان و کرمان در پهنای فرونشست قرار دارند.
این کارشناس زلزله با بیان اینکه بیشترین وسعت فرونشستی زمین در کشور با ۵۵ هزار هکتار در استان خراسان رضوی واقع شده است افزود: البته در استان‌های کرمان، اصفهان و فارس حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار هکتار دیده شده است افزود:در مجموع حدود ۲ هزار و ۶۵۰ کیلومتر از طول خطوط ریلی و ۱۵ هزار و ۳۰۰ کیلومتر از جاده‌های ترانزیتی کشور در طول عبور از پهنای مناطق دچار فرونشست قرار دارند.
کارشناس زلزله به فرودگاه اصفهان اشاره کرد که در بین فرودگاه‌های کشور فرونشست در آن بین ۴ تا ۱۵ سانتی متر در سال در نوسان است افزود:بیشترین فرونشست در شمال شرق اصفهان است که محدوده‌های فرودگاهی اصفهان را هم در برمی‌گیرد.
وی عواملی از جمله قطع جریان آب زاینده رود و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به سبب احداث چاه‌های متعدد و نوع خاک منطقه را که مستعد ترک خوردگی و فروچاله هستند در این پدیده تاثیرگذار دانست و گفت: علاوه بر اماکن تاریخی این استان، فقط در شهر اصفهان حدود ۲۸۵ مدرسه و ۲۷۰ مسجد در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
بیت اللهی گفت:۹ فرودگاه مهم کشور در استان‌های مشهد، کرمان، یزد، تبریز، اردبیل و شیراز مورد مطالعه و بررسی فرونشست زمین قرارگرفت و خطر ملموسی در آنها مشاهده نشده است، اما روند فرونشست زمین در خارج از محدوده فرودگاه امام خمینی مشاهده شده که این فرونشست سالانه از ۴ به ۶ سانتیمتر در سال افزایش یافته است.
بیت اللهی افزود:اگر همین روند ادامه دار باشد و کار خاصی انجام نشود، پیش بینی می‌شود بین ۵ تا ۱۰ سال آینده محدوده اصلی فرودگاه امام خمینی (ره) را هم درگیر خواهد کرد و این فرودگاه هم با مشکل مواجه خواهد شد.
وی همچنین در خصوص تشریح دلایل فرونشست در کشور گفت: از حدود یک میلیون حلقه چاه موجود در کشور، حدود ۳۰۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز هستند البته بیشترین تخلفات در چاه‌های مجاز صورت می‌گیرد که بیش از حد مجاز و مجوز قانونی، آب برداشت می‌کنند.