رشت؛ آلودگی زیست‌محیطی در رودخانه‌های این شهر!

شهر رشت و رودخانه‌هایش که به دریای خزر می‌ریزند، با آلودگی زیست‌محیطی مواجه‌اند؛ دو رودخانه مهم زرجوب-زرین رود- و گوهررود از ميان اين شهر عبور کرده و بيشترين آب شُرب و كشاورزي منطقه را تامين مي‌كنند. از بين دو حوضه نامبرده، رودخانه زرجوب كه عمده آب شهرستان را تامين مي‌كند، آلوده‌ترين رودخانه در سطح گيلان و حتي كشور است و بسياري از بيماري‌هاي ميكروبي را به‌طور مستقيم و غيرمستقيم گسترش مي‌دهد. منابع آلوده‌كننده اين رودخانه عبارتند از: فاضلاب‌هاي صنعتي، فاضلاب‌هاي شهري و كشاورزي، مغازه‌ها و بازارچه‌هاي احداث شده كه تمامي مواد زايد خود را وارد اين رودخانه مي‌کنند.
این آلودگی‎ها، توسط این دو رود وارد دریای خزر می‎شوند.فاضلاب شهرهای ساحلی نیز باعث تشدید آلودگی می‌شود. مدت‌هاست که ورود فاضلاب و پساب‌های صنعتی به دریای خزر موجب نگرانی حامیان
محیط‌ زیست شده است. بسیاری از کارشناسان بارها نسبت به نیاز به اقدامات فوری برای حل مشکل پسماند در شهرهای پرجمعیت شمال کشور مانند رشت و ساری هشدار داده‌اند.رئیس پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر دانشگاه گیلان با تأکید بر نیاز به ساخت تصفیه‌خانه‌های بیشتر در شمال کشور می‌گوید: «در شهر رشت سالیانه ۳۲ میلیون مترمکعب فاضلاب وارد دو رودخانه زرین رود و گوهررود می‌شود و این فاضلاب نیز به تالاب انزلی می‌ریزد و از آن‌جا وارد دریای خزر می‌شود.»
به عبارت دیگر، با وجود این‌که در هر شبانه‌روز ۱۱۵ هزار مترمکعب فاضلاب در شهر رشت تولید می‌شود، فقط ۲۳ هزار مترمکعب آن، تصفیه می‌شود. البته این حجم از آب نیز فقط یک بخش از فاز تصفیه را طی می‌کند و بقیه آن بدون این‌که تصفیه شود به رودخانه‌های اطراف رشت می‌ریزد.
بیش از یک دهه است که از سوی فعالان محیط‌زیست نسبت به آلودگی دریای خزر هشدار داده می‌شود. سایر کشورهای ساحلی دریای خزر نیز در این مورد مسئول هستند. استخراج نفت و عوارض زیست‌محیطی ناشی از آن نیز مزید بر علت شده تا فشار بر اکوسیستم خزر افزایش یابد.
 طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافته، بسته به میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در آینده، عمق دریای خزر از سال ۲۰۲۰ تا پایان این قرن ممکن است ۹ تا ۱۸ متر کاهش یابد. بر این اساس اگر عمق آب،
 ۹ متر کاهش یابد وسعت این دریا ۲۳ درصد کاهش می‌یابد ولی اگر کاهش عمق به ۱۹ متر برسد، وسعت دریا ۳۴ درصد کاهش می‌یابد. اگر عمق آب به میزان پیش‌بینی شده کاهش یابد «گستره‌‌های ماهیگیری کاهش می‌یابد و امکانات آبزی‌پروری از بین می‌رود.»
به این ترتیب بسیاری از مهم‌ترین گستره‌های ماهیگیری شمال
دریای خزر از بین خواهد رفت. کل نواحی ساحلی دریای خزر خشک خواهد شد و تمام منابع ساحلی و تمام بنادر به خطر خواهند افتاد. و طبیعی است که این اتفاق بر اقتصاد و نحوه زیست ساکنان سواحل دریای خزر تاثیر منفی خواهد گذاشت و احتمال مهاجرت گسترده را به همراه خواهد
داشت.
در همین راستا، در سال ۲۰۰۳ ، کشورهای حاشیه دریای خزر، شامل جمهوری آذربایجان،ایران، قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان، کنوانسیون چارچوب (تهران) برای حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر را امضا کردند.با این‌حال به‌نظر می‌رسد از آن زمان تا به امروز شرایط بهبود نیافته است. تلاش‌های گسترده کشورهای ساحلی برای استحصال
منابع انرژی و دریایی باعث شده تا پای شرکت‌های بزرگ نفتی و صیادی به این دریاچه بزرگ باز شود. شرکت‌هایی که حاضر به پذیرش مسئولیت عوارض فعالیت‌های اقتصادی خود نیستند.