تنور داغ بازار بورس؛ عرصه باخت‌هاي بسيار و بردهاي كلان!

وقتي‌كه به دستوررئيس‌جمهور، تنور بازار بورس داغ شد و مردم تشويق شدند در بورس سرمايه‌گذاري كنند، بسياري، حتي با گرفتن تسهيلات از بانك‌ها و فروش خانه و خودرو، تلاش كردند تا مي‌توانند سهام بخرند. هفته‌هاي اول چنين ماجرايي هم بسيار خوب آغاز شد، مردم سود بسيار كردند و بسياري ديگرهم بر آتش ورود مردم به بورس دميدند. در حالي‌كه از سوي ديگر كارشناسان اقتصادي از مردم خواستند مراقب باشند و با هرهزينه و يا با فروش مسكن و خودرو و گرفتن وام، در بورس سرمايه‌گذاري نكنند، به‌ويژه آناني‌كه چندان آگاهي از روند بورس نداشتند و در اين زمينه مبتدي بودند. اما از آن‌جا كه هفته‌هاي آغازين خريدوفروش در بورس بسيار پرسود بود، تقريبا گوش كسي به اين هشدارها بدهكار نبود. يكي از مهم‌ترين شاخصه‌هاي بورس، شفاف و مشخص بودن پورتفوي شركت‌هايي است كه وارد بورس مي‌شوند. به عقيده بسياري از کارشناسان بازار سرمايه، يکي از باور‌هاي غلط سرمايه‌گذاري در بورس اين است که برخي از صاحبان سرمايه، موفقيت سرمايه‌گذاري در بورس را وابسته به خوش‌شانسي و شكست را وابسته به بدشانسي مي‌دانند؛ در حالي‌كه جريان بورس، تابع يك روند رياضي است و ربطي به خوش يا بدشانسي ندارد. به نظر کارشناسان بازار سرمايه، سرمايه‌گذاري در اين بازار اگرچه با ريسک‌هايي همراه است؛ اما سهامداران مي‌توانند از طريق روش‌هاي مختلف اين ريسک‌ها را شناسايي و مديريت کنند و از اين طريق ريسک سرمايه‌گذاري خود را نزديک به صفر رسانند.

اما تمام آن‌چه گفته شد درمورد يك بازار بورس نرمال با پرتفوهاي شفاف و سامانه نظارتي سختگيرانه است. بازار بورس با آغاز و جريانش در كشور ما ثابت كرد، بازاري غيرعقلاني و هيجاني است، و برخلاف برداشت بسياري از مردم مبتدي، بازار مکاني بي‌روح وجان نيست، بلکه انسان‌ها آن‌را شکل مي‌دهند. برخي خواص مي‌توانند با دست‌كاري‌هاي خاص، با داشتن اطلاعات پيشيني از منابع خاص، و سرمايه‌گذاري بر موارد خاص، سودهاي كلان بكنند و ناگهان تمام سرمايه خود را از بورس بيرون بكشند. اتفاقي كه در بازار بورس ما افتاد و عده‌اي به‌طرز غريبي، با سودهاي چند صد ميلياردي از بورس خارج شدند و برعكس مردم مبتدي كه تمام پس‌انداز و داشته خود را وارد بورس كرده بودند، از دست دادند!

داستان بورس هم مانند ديگر موارد سرمايه‌گذاري در كشور ما داستان دست در يك كاسه داشتن افرادي است كه مي‌توانند با اطلاعات پيشيني و زودتر از مردم به ليست خريد‌وفروش و پرتفوهاي سودآور دسترسي داشته باشند. روال طبيعي بورسي اين است كه وقتي قيمت‌ها از حد معمول بالاتر مي‌رود، خريد‌وفروش را قطع كنند تا اوضاع به روال عادي برگردد. اما در بازار بورس دستوري ما چنين اتفاقي نيفتاد؛ و چنين شد كه افراد يا شركت‌هايي كه به هرنحوي مي‌توانستند حتي به اندازه 5 دقيقه زودتر از ديگران اطلاعات لازم دسترسي داشته باشند، آن‌وقت است كه بله برخلاف تمام بازارهاي بورس دنيا كه معمولا شفاف عمل مي‌كنند، در كشورما اين شانس براي برخي افراد، شركت‌ها و يا بانكي ايجاد شد كه با سودهاي ميلياردي و با آگاهي پيشيني از زمان ريزش بورس، دامن از بورس بيرون بكشند و يك شبه صاحب ثروتي افسانه‌اي شوند.

در حالي‌كه بازار بورس به دليل وجود برخي پيچيدگي‌ها و ريسک‌پذير بودن‌اش، بايد توسط نهاد نظارتي بازار سرمايه محدوديت‌هايي براي آن درنظر گرفته شود. يکي از اين محدوديت‌ها در حوزه دامنه نوسان قيمت سهم است. دامنه نوسان عاملي است که از ابتداي شروع فعاليت بازار بورس و معاملات سهام، بر روي قيمت سهم تعريف شده است. دامنه نوسان در تمامي بورس‌هاي جهان تعريف شده که به‌منظور کنترل نوسانات موجود وجود دارد.وقتي دامنه نوسان در بورس از حد معيني بالاتر يا پائين‌تر مي‌رود،‌نهاد نظارتي وظيفه دارد خريد‌وفروش را قطع كند تا اوضاع به روال عادي خود برگردد اما چنين اتفاقي در بازار بورس ما نيفتاد.اين درحاليست كه در كنار خيل مردم مبتدي كه داشته و نداشته خود را وارد بورس كرده و اغلب دست خالي بازگشتند، برخي افراد و شركت‌ها و افراد، به‌خوبي توانستند از اين عدم نظارت سود كلاني به جيب بزنند. از دستگاه‌هاي نظارتي انتظار مي‌رود با بررسي زمان ورود و خروج برخي از افراد بانفوذ از بورس، پشت پرده غارت دارايي مردم را کشف و اعلام کنند.