عدم توازن مالی در تأمین دارو

در جهان امروز صنعت داروسازی به عنوان یکی از سرشاخه های علم و تکنولوژی شناخته می شود که در زیرشاخه های پایین دستی خود عرصه های پزشکی ، آزمایشگاهی، صنعتی، علوم هسته ای و نانو تکنولوژی، اقتصادی و بازرگانی و مهمتر از همه سلامت و حیات بشری را تأمین  می کند.
 لذا ورود به این عرصه و مطالعات علمی و تولیدی برای کشورهایی که به کسب توانایی های بومی در این صنعت رسیده اند، مزیتی مضاعف به همراه دارد. چرا که پیشرفت و توسعه صنعت داروسازی خود به عنوان محرکی شتاب دهنده در عرصه هالی علمی و اقتصادی خواهد بود و
 آورده های ارزی فراوانی برای صاحبان این تکنولوژی به همراه خواهد داشت.
 درکشورما نیز صنعت داروسازی با اتکا به توان و دانش علمی دانشجویان و دانشمندان ایرانی و به اذعان مسئولان مربوطه سال های متوالی است که بیش از 97 درصد داروی مصرفی به لحاظ کمی در داخل کشور را تولید و تنها وابستگی ما به واردات دارو در حدود 3 درصد می باشد.
 اما نکته حائز اهمیت و البته تأمل برانگیز اختلاف فاحش سهم مالی و عدم توازن ارزی میان تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو در کشور می باشد.
 براساس آمارهای موجود و اعلام شده از سوی سازمان غذا و دارو و همچنین سازمان برنامه و بودجه و مسئولان بهداشتی کشور، تنها تا ابتدای سال 1401 بیش از 2.5 میلیارد دلار از سهم ارز اختصاصی به کالاهای اساسی، مربوط به واردات دارو بوده که تنها در حدود 3 درصد از نیازهای دارویی کشور را تأمین می کند. در همین حال آمارهای موجود درمورد سهم مالی تولیدکنندگان داخلی دارو تنها 1 تا 1.5 میلیارد دلار است!.
 قصد قضاوت و یا نسخه پیچی برای این عدم توازن را نداریم اما چند نکته و ابهام در این زمینه باقی می ماند که باید به آن پرداخته شود.
 ابتدا باید بر نظر اکثریت کارشناسان و دلسوزان واقعی صنعت داروسازی کشوراشاره داشت که معتقدند رانت های موجود در تخصیص ارزی برای واردات دارو باعث این عدم توازن و طراز ارزی میان سهم تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان گردیده است. البته این موضوع با آزادسازی نرخ ارز در امر واردات دارو تاحدی خنثی شده است و نشانه آن کاهش 35درصدی واردات دارو در شش ماهه نخست سال 1401 بوده است. اما با تمام این تمهیدات همچنان ابهامات فراوانی در زمینه دست های پشت پرده واردات دارو و سودهای کلان در این بازار به قوت خود باقی است.
 مسئله بعدی درمورد چرایی اختلاف فاحش مالی میان این سهم 3 درصدی در برابر سهم 97 درصدی تولید کنندگان داخلی، اشاره به برخی تفسیرها درمورد عدم توانایی تولید این داروها در داخل می باشد. این موضوع نیز خود در دو بخش توان علمی و قابلیت های صنعتی و تجهیزاتی قابل توجه است.
 در توضیح بخش دانش علمی دارو سازی باید اذعان داشت که امروزه دانشمندان و نخبگان ایرانی در راس آزمایشگاه ها و پژوهشکده های بزرگ جهان در عرصه داروسازی مشغول هستند که متأسفانه به سبب عدم توجه به دستاوردهای علمی آنها مجبور به مهاجرت شده اند. ضمن اینکه ما امروز در شرکت های دانش بنیان داخلی به لحاظ ارائه آزمایشات و مقالات علمی در عرصه داروسازی در سیکل بیماری های صعب العلاج و حتی ناشناخته، کارآمدی دارویی و ابداء ترکیبات شیمیایی دارای جایگاهی قابل قبول و
چشم گیر در عرصه جهانی هستیم. لذا نمی توان ضعف علمی را عامل وابستگی به 3 درصد واردات دارو با سهم سه برابری مالی و ارزی دانست!.    همچنین در بحث قابلیت و توانایی های صنعتی و تجهیزاتی نیز باید بر توان تولیدی 97 درصدی تولیدکنندگان داخلی استناد کرد و بیان داشت که چطور
 می توان تجیهزات و تکنولوژی دارویی کشور را تا سقف تولید 97 درصد پیش برد، اما در تأمین و تولید 3 درصد آن قادر به تأمین تکنولوژی نیستیم؟! عدم پاسخگویی به برخی ابهامات خود بازگو کننده ترین پاسخ است.