"صرفه جویی" چاره مدیریت مصرف نیست

گویا رویه ای عادی است که در هر مشکل و چالشی که برای کشور پیش می آید، ابتدا مردم را مقصر بدانیم و در گام بعد برای آنها نسخه بپیچیم که چنین کنید و چنان نکنید تا مشکل برطرف شود!. اگرچه این رویه در اکثر حوزه های مدیریتی کشور و در ادوار مختلف شکل گرفته است، اما نمود آن را می توان در بحث انرژی و مدیریت آب مشاهده کرد.
روز گذشته در مورد این دو حوزه مسئولان مربوطه به مردم هشدار داده اند که باید مصرف را کنترل کنند تا دچار گرانی سوخت یا کمبود آب نشویم!. از سوی کمیسیون انرژی مجلس اعلام شده است که "عزمی برای گرانی بنزین وجود ندارد اما به سبب مصرف بالا مجبوریم واردات داشته باشیم و انتظار می رود مردم در این زمینه صرفه جویی کنند".
اینکه این صحبت ها پیش زمینه ای برای تغییر قیمت بنزین هست یا نه، مورد بحث نیست. بلکه نقطه اتکای کلام بر چگونگی این صرفه جویی از سوی مردم است. باید از مسئولان پرسید که مگر بنزین همچون گوشت و مرغ است به مردم توصیه کنیم نخورند! . بنزین یک نوع سوخت است که بسته به میزان مصرف خودروها میزان مصرف آن بالا یا پایین می رود.
وقتی در 100 کیلومتر مسیر با خودروهای داخلی ما 8 لیتر بنزین صرف می شود و با خودروهای خارجی این میزان به نصف و با خودروهای هیبریدی به زیر یک لیتر می رسد، اینجاست که معنای کاهش مصرف خود را نمایان می سازد. البته بعید نیست که در نسخه های تجویزی برای مردم مسافرت های بالای 500 کیلومتر در سال هم ممنوع شود و یا شاهد نوعی دیگر از سهمیه بندی ها باشیم!.
اینکه چرا هیچگاه نمی خواهیم به سراغ ریشه مشکلات برویم و مدام به دنبال حل مسائل از جانب مردم هستیم واقعاً تأمل برانگیز است.
در قضیه آب نیز علیرغم بارش های زمستانی به شکل برف اما باز شاهد اعلام کمبود منابع آبی و ذخایر سدها هستیم. البته که این آمارها کاملا درست و واقعی است چرا که دو دهه متوالی دچار خشکسالی شدید بوده ایم و جبران آن نیاز به زمان دارد. اما مسئولان این کم آبی و کمبود منابع را باز به گردن مردم می اندازند و هیچ اشاره ای به ضرورت اقدامات مدیریتی درحوزه کنترل منابع آبی ندارند. براساس آمارهای موجود بیش از 90 درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورز "هـــــدر" می رود و کمتر از 10 درصد آن در بخش صنعت و مصرف خانگی صرف می شود.
حال ما همچون قضیه بنزین علت اصلی مصرف منابع را (90 درصد مصرف آب درکشاورزی) رها کرده ایم و مشکل را گردن آن 10 درصد مصرف و در آن نیز تنها به مصرف مردم توجه می کنیم و انتظار داریم با صرفه جویی مشکل کم آبی حل شود!.
شکی در نادرستی الگوهای مصرف آب در کشور وجود ندارد اما پس چه زمانی قرار است این الگوها اصلاح شود. چند دهه دیگر باید بگذرد تا آب خوراکی با آب شرب از همه جدا شوند؟! چقدر دیگر باید شاهد
هدر رفت آب در تجهیزات فرسوده انتقال آب باشیم یا چقدر دیگر باید منابع آبی به خاطر قدیمی بودن تجهیزات خانگی هدر رود اما هیچ برنامه ای برای اصلاح آن نباشد.
مردم مقصر مشکلات درحوزه کمبود سوخت و منابع آبی نیستند و راه حل آن نیز صرفه جویی نیست. این وضعیت نیاز به مدیریت کارشناسی و آسیب شناسی صحیح دارد و به جای اینکه به حواشی مشکلات بپردازیم باید ریشه آن را مورد اصلاح و درمان قرار داد.