پیروزی احتمالی بایدن و خطر وجه المصالحه قرار گرفتن ایران

شرایط موجود در کشور و تنگناهای اقتصادی که به دلیل تحریم ها و همچنین ناکارآمدی داخلی مستولی شده، وضعیتی را رقم زده که جریان های سیاسی داخل کشور چشم به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و تغییر سیاست خصمانه و تروریستی این کشور مقابل کشورمان دوخته اند. بخشی از انسداد کنونی و عدم تحرک برای تغییر وضع موجود هم به این مسئله باز می گردد و بسیاری منتظر شکست ترامپ و حضور بایدن در مسند ریاست جمهوری و متعاقب آن بازگشت به برجام هستند. اما این استدلال به دلایلی از اساس غلط است که در این نوشتار به اختصار به آن می پردازیم.
1- در شرایط فعلی و با توجه به عملکرد فاجعه بار دولت ترامپ در مقابله با کرونا، بایدن وضعیت بهتری دارد و احتمال پیروزی این نامزد دموکرات بالاست اما بر اساس اظهارات و شواهد موجود، قرار نیست که بازگشتی بدون پیش شرط به برجام در کار باشد. بایدن به صراحت اعلام کرده که بازگشت به توافق هسته ای 2015 باید مقدمه ای برای مذاکرات در خصوص مسائل منطقه ای و دفاعی ایران باشد؛ مسئله ای که فارغ از تهدید امنیت ملی و خطراتی که برای تمامیت ارضی ایران به دنبال دارد، در سطح حاکمیتی هم با مخالفت های بسیاری روبرو است.
2- به فرض بازگشت دولت بایدن به برجام، تمام مسائل و
چالش های هسته ای موجود بین ایران و آمریکا حل و فصل نخواهد شد. بایدن که سیاست دولت ترامپ مقابل ایران را شکست خورده تلقی
می کند و ادعا دارد که ایران فاصله کمتری نسبت به گذشته تا ساخت
بمب اتم دارد، پرونده و اجماع جدیدی را علیه کشورمان همراه با دیگر کشورها شکل خواهد داد؛ امری که به واسطه یکجانبه گرایی دولت ترامپ به محاق رفته بود و با آمدن بایدن امکان همراه شدن کشورهای دیگر هم با آمریکا وجود دارد. بنابراین انتخاب بایدن شرایطی را مشابه سال 2010 و تصویب قطعنامه 1929 رقم خواهد زد.
3- ایران از دیرباز تا کنون به واسطه جغرافیای سلطه پذیر خود و هویت یکتای فارسی - شیعه، از تنهایی استراتژیک رنج برده. بنابراین ایران در طول تاریخ نه شریک راهبردی ابر قدرت ها بوده و نه از همسایه های متحدی برخوردار بوده و تنها گروه های منطقه ای به واسطه هویت دینی شان به سمت ایران گرایش پیدا کرده اند. هر شکل و سطحی از اتحاد با قدرت های جهانی هم تاکتیکی بوده و پس از حل مناقشه قدرت های جهانی با یکدیگر، ایران وجه المصالحه آنها قرار گرفته است. بنابراین هیچ بعید نیست که در صورت انتخاب بایدن و حل چالش های موجود بین ایالات متحده و چین، ایران وجه المصالحه قرار گیرد و تلاش هایی که برای برقراری رابطه بلند مدت اقتصادی و انعقاد قرارداد 25 ساله صورت گرفته به محاق برود.
4- ماهیت امپریالیسم و کشورهای سلطه گر به گونه ای است که در هر سطحی با بر هم زنندگان نظم جهانی مقابله خواهند کرد و آمریکا در راس امپریالیسم جهانی سیاست اصلی خود را بر این اصل استوار کرده. بنابراین مناقشه ایران و آمریکا یک مسئله سیاسی نیست که با مذاکره همه جانبه و تغییر دولت ها حل و فصل شود. دیوار مشکلات و دشمنی ایران و آمریکا به قدری بلند است که هیچ سیاستمداری توانایی کم کردن ارتفاع این دیوار را ندارد. زیرا مناقشه این دو ذاتی و حتی شاید تمدنی است، چون در نگاه امپریالیستی آمریکا به منطقه غرب آسیا ایران کشوری تلقی می شود که بیش از حد بزرگ است و دست اندازی برای تصرف و غارت منابع منطقه محسوب می شود. هر دولتی - چه دموکرات و چه جمهوری خواه - بخشی از برنامه سیاست خارجی خود را به مقابله با ایران اختصاص خواهد داد.

بنابراین تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن دموکرات ها درد اقتصاد ایران را دوا نخواهد کرد. اگر چه این حجم از تحریم ها به اقتصاد هر کشوری آسیب می رساند اما مسئله ای که باعث شده فشار تحریم ها تا این حد تاثیرگذار باشد، ضعف های ساختاری اقتصاد ایران و سیاست گذاری های اشتباه در کشور است. اقتصاد تک محصولی و وابستگی بیش از حد به نفت، نظام مالیاتی معیوب، نظام اقتصادی سرمایه داری و وابستگی همه جانبه به دلار، گوشه ای از ضعف های اساسی و ساختاری هستتد که اقتصاد ایران را به نقطه کنونی رسانده اند. تا زمانی که این مشکلات حل نشوند هر نوع توافقی با آمریکا و قدرت های جهانی دیگر، اقتصاد ایران را شرطی و در همه ابعاد دچار وابستگی می کند و مشکلات موجود پا برجا خواهند ماند.