پيامدهاي مخرب سدسازي‌هاي بي‌رويه

شايد تا همين چند دهه گذشته، يكي از نشانه‌هاي توسعه‌يافتگي يك كشور، ساختن سد روي رودخانه‌ها بود. اما در نهايت اغلب كشورهاي توسعه يافته به اين نتيجه مهم رسيدند كه سدسازي، بيش از آن‌كه فوايدي داشته باشد، تاثيرات مخربي بر اكوسيسم، پوشش گياهي و حيات وحش مي‌گذارد و به همين دليل مدت‌هاست اين كشورها، سد نمي‌سازند. به هرحال ساخت یک سد در مسیر رودخانه، بر میزان آب ورودی و خروجی رود خواهد داشت و پس از لبریزشدن سد، آب مازاد دوباره در مسیر رود جریان پیدا کرده و به مناطق پائین دست خواهد رسید، البته اگر از آب پشت سد برای مصارف دیگر برداشت نشود، آب خروجی کاهش یافته و در نتیجه میزان آب ورودی و خروجی سد یکسان نخواهد بود. از سوی دیگر ساخت سدها باعث می‌شوند اکوسیستم و ساختار موجودات زنده موجود در رودخانه‌ها تغییر پیدا کرده و در مواردی چون تخم‌ریزی ماهی‌ها، حرکت آن‌ها و ... تاثیر گذارد. البته بسيار طبيعي است كه با توسعه شهرها، نياز به نيروي برق و منبع توليد الكتريسته، افزايش يافته و همين امر موجب شده كشور ما در جهان از نظر سدسازي، بعد از چين و تركيه، مقام سوم را به‌خود اختصاص داده است. اما نكته مهمی که در این میان مطرح می‌شود، تاثیرات ساخت این سدها در به‌هم خوردن توازن اکوسیستم است. نتایج تحقیقات جدید نشان‌دهنده دو یافته بسیار مهم در این زمینه است: نخست این‌که تعداد سدهای موجود در محدوده آبگیر زياد است و دوم، تاثیر مخرب این سدها در مناطق پائین‌دست رود است. سدها یکی از عوامل مخرب در تمام طبیعت، به‌خصوص در نقاط کوهستانی هستند، به‎عنوان مثال، یکی ازعواقب سدسازی، توقف آب و تشکیل دریاچه‎های مصنوعی در پشت دیواره‎ی سدهاست که نرخ تبخیر سالانه را افزایش مي‌دهد. با توجه به این‌که رودخانه‌ها رگ‌های حیات‌اند، آیا بهتر نیست در كشور ما که دارای اقلیمی خشک است احداث این پروژه‌ها با دقت بیشتری همراه باشد یا لااقل برنامه‌های مدیریت محیط زیست، مراقبت و پایش برای آن‌ها انجام شود؟