از بافت جاجیم انگشتی تا مهارت بافت سیاه چادر

قسمت اول
زنان در خراسان جنوبی از قدیم در کنار فعالیت‌های دامداری و کشاورزی به تولید انواع صنایع‌دستی نیز اشتغال داشته‌اند و زنان روستایی، پیشرو در تولید محصولات صنایع دستی این استان هستند و سهم عمده‌ای از پیکره تولید صنایع دستی خراسان جنوبی و ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
جاجیم نوعی گلیم است که در اصطلاح بومی جَجُم (Jajom)اطلاق می‌گردد و ظاهراً لفظ ترکی است.در واقع جاجیم گلیمی است که در آن از تارهای اضافی بهره می‌جویند و در پدید آوردن طرح و نقش از تار نیز همچون پود کمک می‌گیرند.
این بافته از پشم تابیده الوان است که عرض آن معمولاً حدود  ۲۰ تا ۳۵ سانتیمتر است.در قدیم در بیشتر روستاهای استان خراسان جنوبی بافت آن معمول بوده و برای تأمین مصارف مورد نیاز زندگی در بحث البسه و مایحتاج زمستانی کاربرد داشته است.
در روستای اوجان شیوه بافت جاجیم با دستگاه‌هایی شبیه دستگاه‌های پارچه بافی بوده و دارای کُلِ کار (محل قرارگیری بافنده و تجهیزات دار) و سایر اجزاء دارهای پارچه بافی است. شیوه نقش اندازی آن با استفاده از گُله کردن چله و نحوه پدال زدن تعیین می‌گردد که این مورد عمومیت داشته اما در جاجیم انگشتی روستای اوجان، علاوه بر موارد مذکور، با کمک انگشتان دست و گرفتن متناوب تارها در رج های مختلف نسبت به ایجاد نقش های متنوع تر و مشکل تر اقدام می‌کند.
نقش‌های به کار رفته در جاجیم اوجان دارای زیبایی منحصر به فرد بوده و نسبت به نقوش سایر مناطق استان متفاوت‌تر است. نوع نقش‌ها بالغ بر
۱۰ نمونه اصلی بوده که می‌توانند در ترکیب با یکدیگر تنوعات نقشی زیادی ایجاد کنند.از جمله این نقوش می‌توان به تخته کَلو، تخته خُورد، تخته خید، گل تفتونی گل ُبر ، تخته کَج کَج و...اشاره نمود.رنگ‌های مشکی و سبز و قرمز رنگ های غالب در جاجیم اوجان بوده و دلیل استفاده از این رنگ‌ها، زیبایی و برجستگی بیشتر این رنگ ها در مشخص نمودن نقش است.
قدمت جاجیم اوجان بر اساس مصاحبه های میدانی و مستندات تاریخی به بیش از ۲۰۰سال می‌رسد.این مراسم با شماره ۲۰۶۲ در فهرست میراث معنوی کشور(ناملموس)به ثبت رسیده است.
 مهارت کورگی بافی(کرکی بافی) شهر مود
هنر کورگی بافی مود، تقابل زیبای انسان با طبیعت در رهایی از سرما است.کرکی بافی شامل مراحل ریسندگی، بافت و فراوری منسوجی است که در منطقه مود شهرستان سربیشه به این دست بافته کرکی، کورگی یا کورگین گفته می‌شود.به‌دلیل کارکرد انحصاری کرک بز در پارچه‌های بافته شده، اختصاصاً نام کرکی بر این دستبافته قرار داده شده است که در سایر نقاط استان و کشور به برک معروف است.»
کورگی بافی فرایند پیچیده‌ای از مرحله آماده‌سازی مواد اولیه (کرک) و بافت منسوجی است که با کمک دستگاه‌های نساجی دو یا چهار وردی انجام می‌پذیرد.مراحل ریسندگی با جلک و مالیدن نهایی پارچه بیشتر توسط مردان و مراحل ریسندگی با چرخ و چله‌کشی و بافت پارچه اختصاص به زنان دارد.
 از بافت جاجیم انگشتی تا مهارت بافت سیاه چادر
قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال هنر کرکی بافی در شهر مود بر اساس مستندات باستان‌شناسی سکونت‌گاه‌های دشت مود و تپه گبری و...استقرارهای بخش‌های مختلف در این دشت و دسترسی به بزهای کرکی و گله‌داری بزهای کرکی در این منطقه باعث تمایز دستبافته کرکی مود با سایر نواحی استان شده است.
پارچه‌های کرکی معمولاً به‌طور خودرنگ و در رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه، سفید، شیری و شکری و خاکستری تولید می‌شود.سفید آن خیلی کم و خیلی گران است و گاهاً با استفاده از قلاب‌های بافتنی از نوع سفید و روشن آن برای بافت دستکش و شال‌گردن‌های نفیس استفاده می‌شده است.فرآوری نهایی و منحصربه‌فرد پارچه‌های کرکی در شهر مود با استفاده از محلول تخم‌مرغ و آب ولرم یا محلول مغز سر گوسفند با آب ولرم و مالیدن با دست یا پا جهت آهار دادن و از بین بردن پرزهای اضافی و مخملی نمودن پارچه‌ی تولیدی منحصربه‌فرد است.
ادامه دارد...
*ایسنا