نقش ابرکمپانی‌های نفتی در تحولات قفقاز

محمود خاقانی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره نقش شرکت‌های بین‌المللی در تحولات قفقاز و تاثیرپذیری ایران اظهار داشت: در دوران دولت هفتم و هشتم شرکت‌های چند ملیتی وارد حوزه دریای خزر شدند و کنسرسیوم‌های بین‌المللی مختلف شکل گرفتند.
وی افزود: اصولا تعیین‌کننده سرنوشت بازار نفت دست دولت‌ها نیستند بلکه دست شرکت‌های چندملیتی است که در گذشته به هفت‌خواهران مشهور بودند.
وی بیان داشت: ما زمانی در برابر شرکت‌های چندملیتی نفتی که علاقه داشتند در ایران حضور داشته باشند گفتمان و دیپلماسی انرژی تعریف کردیم، این شرکت‌ها که به کنسرسیوم کاشاگان در شمال دریای کاسپین یکی از بزرگترین میادین نفتی که در دوران اخیر کشف شده، ورود کردند ایران نتوانست در آن کنسرسیوم مشارکت داشته باشد اما اعضای آن کنسرسیوم پذیرفتند پروژه‌ای تحت عنوان قزاقستان-ترکمنستان-ایران به خلیج‌فارس تعریف شود و خط لوله‌ای طراحی و مطالعه شود، این خط لوله با حمایت توتال فرانسه، شل و شرکت‌های آلمانی با هزینه خود شرکت‌ها و مشارکت شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران مطالعه شد و مسیرهایی با خط لوله به
خلیج فارس و آوردن نفت خام به بندر نفتی نکا مطالعه شد و تاسیسات نکا در این راستا سرمایه‌گذاری و احداث شد، در همین حال روس‌ها توانستند با همکاری کنسرسیوم‌های نفتی در منطقه کاسپسن خط لوله‌ای تحت عنوان خط لوله کاسپین CPC تعریف کنند که نفت خام را از قزاقستان به بندر نووراسیسک روسیه و از دریای سیاه به مدیریترانه ببرند، امریکا هم دنبال این بود که خطوط لوله‌ای تاسیس شود که از مسیر روسیه و ایران عبور نکند به همین دلیل خط لوله باکو-تفلیس-جیحان و همچنین خط لوله جنوب قزاقستان را تعریف کرد.
خاقانی ادامه داد: علاوه بر شرکت‌های بزرگ نفتی جهان یک رقیب جدید دیگری هم به اسم چین پیدا شد که با سرمایه‌گذاری هنگفتی به میزان 10 میلیارد دلار در نظر داشت گاز ترکمنستان را به چین برد تا به ایران نیاید، اکنون چین در تولید گاز ترکمنستان سرمایه‌گذاری کرده و به اتفاق شرکت‌های اروپایی و امریکایی از خط لوله ترکمنستان- افغانستان- پاکستان به هند حمایت می‌کند، یعنی در زمان حضور نظامی امریکایی‌ها در افغانستان در منطقه‌هایی که در کنترل طالبان بود خط لوله در حال احداث بود، اکنون نیز چین با طالبان همکاری نزدیک دارد، 25 میلیارد دلار نیز در صنعت پتروشیمی پاکستان سرمایه‌گذاری کرده است.
وی تاکید کرد: اکنون در منطقه آسیای مرکزی و دریای کاسپین فعالیت‌ها توسعه یافته به ویژه که اکنون قیمت نفت و گاز بالا رفته آنها در نظر دارند نفت را به صورت انبوه وارد بازار کنند، اکنون تقریبا ترکیه محور صادرات نفت و گاز شده، در حالی که ایران سال‌ها سعی می‌کرد محور باشد، اما متاسفانه این فرصت‌ها به دلیل علاقه کاسبان تحریم به تداوم تحریم از ایران گرفته شده است.