بررسی عملکرد مربیان خارجی‌ تیم ملی والیبال

حضور یک دهه‌ای مربیان خارجی در والیبال ایران کوله باری از تجربه برای فدراسیون به همراه دارد تا بدون آزمون و خطا بهترین گزینه برای هدایت نسل طلایی در المپیک توکیو به خدمت گرفته شود.
به گزارش مهر، تعویق المپیک توکیو و نداشتن برنامه مشخص برای تیم ملی، بهترین فرصت را برای فدراسیون والیبال فراهم کرد تا قرارداد با ایگور کولاکوویچ را فسخ کند. پس از انتشار خبر فسخ قرارداد کولاکوویچ در خبرگزاری مهر، این پرسش مطرح شد که گزینه جانشینی وی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و فدراسیون والیبال باید دنبال کدام مربی برود؟
حضور ایگور کولاکوویچ، سرمربی مونته نگرویی در نیمکت تیم ملی انتقادات بسیاری به همراه داشت و بسیاری از کارشناسان بار فنی کولاکوویچ را در حد و اندازه‌های ملی پوشان نمی‌دانستند. شخصیت و اخلاق یکی از ویژگی‌های بارز مرد آرام مونته نگرویی بود که در ذهن مردم و رسانه نقش بسته بود اما این خصوصیت نیز پس از کسب سهمیه المپیک با نشان دادن «هیس» از سوی کولاکوویچ به منتقدانش از بین رفت تا والیبال ایران با خیالی آسوده از سرمربی خود خداحافظی کند.
جبار قوچان نژاد درباره فسخ قرارداد با کولاکوویچ گفت: فسخ قرارداد با ایگور کولاکوویچ به نفع والیبال ایران است. امیدوارم بتوانیم بدون دادن خسارت این قرارداد را فسخ کنیم. کولاکوویچ نیز به اندازه کافی از والیبال ایران گرفته است. امیدوارم که برای فسخ قرارداد محبت کند.
انتخاب جایگزین برای کولاکوویچ یکی از چالش‌های جدی فدراسیون والیبال است. ولاسکو، کواچ، لوزانو و کولاکوویچ مربیان یک دهه آخر بودند که هدایت ملی پوشان را بر عهده داشتند و حضور این مربیان تجربه خوبی را برای فدراسیون رقم زد و باید دید تا چه اندازه از این تجربیات برای بهترین انتخاب استفاده خواهد شد. در ادامه به برخی از ویژگی‌های مثبت و منفی مربیان یک دهه والیبال ایران از حضور ولاسکو که یکی از پرافتخارترین مردان والیبال جهان به شمار می‌رود تا کولاکوویچ مرد ناتوان در مدیریت تیم ملی پرداخته‌ایم.
 ولاسکو؛ مرد اسطوره‌ای
خولیو ولاسکو چهره نام آشنا والیبال ایران بود که سال ۲۰۱۱ هدایت تیم ملی را برعهده گرفت. ولاسکو برای نخستین بار تیم ملی والیبال ایران را بر بام قاره آسیا قرار داد تا ترس بر اندام حریفان آسیایی بیاندازد و پایان سیطره حریفان آسیایی را رقم بزند. ولاسکو همچنین برای نخستین بار تیم ملی ایران را، راهی مسابقات لیگ جهانی کرد. راه یابی به رقابت‌های مهم و معتبر قهرمانی جهان نیز یکی دیگر از دستاوردهای مرد آرژانتینی برای والیبال ایران بود.
به اذعان کارشناسان والیبال، ولاسکو علی رغم دانش به روز والیبال، روانشناس خوبی بود و به خوبی بازیکنان را آنالیز مدیریت می‌کرد.
محمد محمد کاظم، ملی پوش اسبق تیم ملی والیبال درباره دلیل موفقیت ولاسکو به مهر گفت: نخستین ویژگی که مربی خارجی برای کمک به تیم ملی والیبال ایران باید داشته باشد مدیریت است. ولاسکو اگر در والیبال ایران موفق بود به دلیل مدیریت قوی اش بود. او تیم ملی را از نظر انضباطی و تمرینی سر و سامان داد. ولاسکو در تورنمنت‌های مختلف تغییر و تحول بسیاری در تیم ایجاد می‌کرد. تمام بازیکنان را مدیریت و استفاده می‌کرد و در هر تورنمنت ۳ یا ۴ بازیکن را تغییر می‌داد. اینها به خاطر مدیریت خوب ولاسکو بود. او تمام بازیکنان را به صورت چرخشی در بدنه تیم ملی استفاده می‌کرد و هیچ بازیکنی نمی‌دانست که در تورنمنت بعدی صد درصد در تیم فیکس خواهد بود یا نه. او در واقع همه را در «آب نمک» نگه می‌داشت. ولاسکو از نظر مدیریتی طوری بود که بازیکنان حرفش را می‌خواندند و از او اطاعت می‌کردند اما این نقطه ضعف بزرگی برای کولاکوویچ بود.
 کواچ؛ مرد مرموز
اسلوبودان کواچ پس از جدایی ولاسکو، مرد اسطوره‌ای در سال ۲۰۱۴ هدایت تیم ملی والیبال ایران را بر عهده گرفت. کواچ نیز موفقیت‌های چشم گیری برای والیبال ایران به دست آورد. رقابت‌های لیگ جهانی ۲۰۱۴ نخستین آزمون کواچ با تیم ملی بود. تیم ملی در این رویداد برای نخستین بار موفق به شکست تیم قدرتمند برزیل شد تا آوازه والیبالیست‌های ایرانی کم کم در جهان طنین انداز شود.
پس از کسب عنوان چهارمی در لیگ جهانی تیم ملی راهی مسابقات مهم قهرمانی جهان شد. کواچ در این مسابقات نیز موفق شد تیم ملی را با صعود سیزده پله‌ای در جایگاه ششم رقابت‌های قهرمانی جهان قرار داد تا یکی از بهترین نتایج برای والیبال ایران رقم بخورد و بازتاب زیادی در جهان داشته
 باشد.
بازی‌های آسیایی اینچئون سومین آزمون بزرگ کواچ و شاگردانش بود که در نهایت طلای بازی‌های آسیایی برای تیم ملی والیبال ایران ثبت شد و این طلا نیز یکی از نخستین‌ها بود که کواچ برای والیبال ایران به ارمغان آورد. سال پرفروغ ۲۰۱۴ برای والیبال ایران و کواچ در سال ۲۰۱۵ ادامه دار نبود و کواچ در مسابقات لیگ جهانی ۲۰۱۵ چندان موفق نبود و در جام جهانی ۲۰۱۵ نیز با چهار پله سقوط در رده هشتم مسابقات قرار گرفت تا موج انتقادات به عملکرد او بالا گیرد. البته شائبه‌هایی درباره اختلاف کواچ و بازیکنان در جام جهانی شکل گرفت و شاید یکی از دلایل ناکامی کواچ همین اختلافات بود. در نهایت کواچ که قرارداد سه سالِ با تیم ملی داشت از هدایت تیم ملی در سال ۲۰۱۵ برکنار شد. شاید برکناری کواچ عجولانه و مرموز بود!
کواچ از جمله مربیانی به شمار می‌رفت که دانش فنی و اطلاعات به روزی از والیبال داشت اما روانشناس خوبی نبود و در شرایط حساس نمی‌توانست تیم را هدایت کند. کواچ اقتدار و مدیریت لازم را نداشت و شاید همین دلیلی بر ایجاد شائبه اختلاف او با بازیکنان شد. اگر کواچ در مدیریت قوی عمل می‌کرد قطعاً ادامه دار راه ولاسکو در والیبال ایران می‌شد.
 لوزانو؛ تاریخ سازی مرد کوتاه قامت برای بلند قامتان
پس از برکناری کواچ، رائول لوزانو بر نیمکت تیم ملی والیبال ایران نشست. لوزانو موفق شد والیبال ایران را پس از ۵۲ سال راهی المپیک کند و این بزرگ‌ترین دستاورد مرد کوتاه قامت برای بلندقامتان بود. لوزانو با کسب مقام پنجمی در المپیک ریو و با پایان قراردادش از تیم ملی والیبال ایران جدا شد. لوزانو در مقایسه با ولاسکو و کواچ مربی میانه بود. او نه بار فنی چندان خوبی داشت و نه اقتدار مدیریتی ولاسکو را داشت.
 کولاکوویچ؛ روند صعود را ادامه نداد
پس از لوزانو، ایگور کولاکوویچ هدایت تیم ملی والیبال ایران در سال را ۲۰۱۷ بر عهده گرفت. پس از درخشش تیم ملی در آسیا، راهیابی به مسابقات قهرمانی جهان و کسب سهمیه المپیک به همراه مربیان خارجی گذشته خود انتظارات از کولاکوویچ بالا بود و هواداران، اصحاب رسانه، کارشناسان و اهالی والیبال در انتظار درخششی تازه برای والیبال ایران بودند اما کولاکوویچ تنها موفق به کسب مدال برنز مسابقات قاره‌ای جهان برای ایران شد و در مسابقات کسب سهمیه المپیک نیز در جدال با رقبای جهانی ناکام ماند تا جواز حضور در المپیک را در رقابت با حریفان آسیایی برای تیم ملی کسب کند.
کولاکوویچ موفق نشد روند رو به صعود تیم ملی را ادامه دهد و انتقادات بسیاری را به همراه داشت. او حتی در استفاده از جوانان ناکام بود. شیوع ویروس کرونا و تعویق المپیک برگ برنده‌ای برای والیبال ایران شد تا پرونده کولاکوویچ را تمام شده بدانیم.
کارشناسان معتقد هستند کولاکوویچ نه بار فنی برای والیبال ایران داشت و نه مدیریت خوبی داشت که باعث افول تیم ملی شد.
والیبال ایران برای موفقیت به یک مربی تمام عیار مانند ولاسکو نیاز دارد، مربی که علاوه بر دانش، آگاهی و اطلاعات به روز والیبالی دارای اقتدار مدیریتی بود و به خوبی تیم را هدایت می‌کرد. بنابراین فدراسیون والیبال برای درخشش دوباره بلندقامتان خود باید به دنبال جذب گزینه‌ای باشند که بتواند علی رغم بار فنی، آگاهی و دانش روز والیبال دنیا، مدیر توانمند و روانشناس خوبی باشد تا بتواند از پتانسیل والیبال ایران به خوبی استفاده کنند. ولاسکو گزینه‌ای بود که علاوه بر بار فنی، مدیریت خوبی نیز بر بازیکنان داشت و شاید اگر کواچ نیز مدیریت خوبی بر روی بازیکنان داشت او نیز می‌توانست به کارش با تیم ملی ادامه دهد.
تیم ملی با درخشش جوانانی مانند سعید معروف، محمد موسوی، امیر غفور، مهدی مهدوی و … روزهای طلایی والیبال ایران را رقم زدند و حال روزهای پایانی دوران بازیگری خود را طی می‌کنند و شاید المپیک توکیو آخرین حضور نسل طلایی باشد. چه بهتر فدراسیون با به خدمت گرفتن مربی بزرگ در حد نام والیبال ایران و بازیکنان زمینه را برای درخشش نسل طلایی در المپیک توکیو فراهم کند تا پایانی خوش برای والیبال ایران در المپیک رقم بخورد.