بحران آب؛ مهاجرت و حاشيه‌نشيني

همچنان كه سازمان‌ها و موسسات جهاني اعلام كرده‌اند، آب، در حال تبديل شدن به يك بحران جهاني است، زيرا دستكاري‌ها و زياده‌روي‌هاي انسان در اكوسيستم زيست‌كره، موجب شده است كه از حجم آب‌هاي زيرزميني و سطحي كاسته شود. شايد به همين دليل است كه برخي محققان اذعان كرده‌اند جنگ‌هاي آينده به‌خاطر آب خواهد بود.  كشورما نيز مدت‌هاست درگير خشكسالي است؛ روندي كه موجب خشكيدن تالاب‌ها، درياچه‌ها و رودخانه‌ها و حتي سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني شده است. اما در اين ميان، وضعيت استان‌هاي دورافتاده و محروم سخت‌تر و حادتر از ديگر استان‌هاست، استان‌هايي كه به دليل خشكسالي و يا نبود لوله‌كشي آب، آن‌هم بعد از 40 سال، هنوز زنان و كودكان بايد براي به‌دست آوردن آبِ تا حدي قابل شرب، كيلومترها پياده‌روي كنند. شايد پُربيراه نيست كه از اين زنان و كودكان، باعنوان دردناك «كولبران آب» ياد شده است. زنان و كودكاني كه ظرف‌هاي آب را تا مسافت‌ها با خود حمل مي‌كنند و در طول اين مسيرهاي طولاني دچار مشكلات عديده‌اي مانند شكار تمساح‌ها و يا سقوط از كوه‌ها مي‌شوند.
در واقع چنين مشكل بزرگي نشان از آن دارد كه در زمينه تأمين خدمات اجتماعي، برخي مسئولان ذيربط به يكسان و عادلانه رفتار نكرده‌اند. به‌عنوان مثال به دليل خشكسالي و نبود آب شُرب و حتي آب براي كشاورزي-فقر آب به‌طوركلي- در استان خراسان جنوبی حدود
سه هزار روستا تخلیه شده و اهالي اين روستاها به حاشیه شهرها مهاجرت کرده‌اند. همين مشكل در استان خوزستان نيز وجود دارد و هر از گاهي خبر دختران و كودكاني را مي‌شنويم كه براي برداشتن آب، دست و پايشان نصيب تمساح‌ها شده و گاهي حتي جان خود را از دست داده‌اند.
نمي‌توان گفت اين مشكلات، مربوط به ديروز و امروز است؛ نمي‌توان گفت اهالي سه‌هزار روستا، ناگهان و در يك بازه زماني خاص، آغاز به مهاجرت كرده‌اند، موضوع بسیار مهم این است که برای جلوگیری از مهاجرت‌های اقلیمی، باید بحث سازگاری با کم‌آبی و سازگاری با اقلیمي جدي گرفته شود، چرا كه مشكل اين روستاها و حتي شهرها، ريشه در طول ساليان متمادي دارد. و همين مشكل حل نشده، كار را به‌جايي رسانده كه اين‌همه روستا تخليه شده و اهالي آن‌ها به شهرهاي ديگر هجوم برده‌اند. سال‌هاست كه جامعه‌شناسان در مورد افزايش مهاجرت‌ها و لاجرم حاشيه‌نشيني در اطراف شهرهاي بزرگ، و عوارض ناشي از چنين فرآيندي، هشدار مي‌دهند. حاشيه‌نشيني، فقر را در اطراف شهرهاي بزرگ متمركز مي‌كند و اگر فكري به‌حال رفاه حال و زندگي اين افراد نشود، معضلات اخلاقي و اجتماعي ناشي از حاشيه‌نشيني‌هاي فزاينده، در نهايت گريبان شهرها را خواهد گرفت. چرا كه فرد حاشيه‌نشين، كه ازشهر و ديار خود رانده شده، توان اقتصادي مناسي ندارد، نيروي كار متخصص نيست، و بنابراين نمي‌تواند شغل مناسبي براي خود دست‌وپا كند وهمين بيكاري و فقر، زمينه‌ساز وقوع انواع جرائم در متن شهرهاي بزرگ خواهد شد. حاشيه‌نشيني، بستري مناسب در اطراف شهرهاي بزرگ است براي تمركز انواع مجرمين، ازسارقان و متكديان و  قاچاقچي مواد و انسان گرفته تا خريد‌وفروش كودك و اعضاي بدن و ...  
 درک و دريافت صحیح از مسئله بحران آب بسیار مهم است؛ چرا كه در کشور ده‌ها پروژه سدسازی و انتقال انجام گرفته که مقصد همه آن‎ها کویر مرکزی ایران است؛ در حالی‎که در همان مناطق همچنان آب، اولین مسئله است و به دلیل استقرار صنایع آب‎بر در آن مناطق هر چه‌قدر آب منتقل شود معضل بي‌آبي حل نخواهد شد. بنابراین راه‌حلی جز سازگاری با اقلیم برای نجات جوامع وجود ندارد.