سونامی افسردگی در راه است؛ جوانان و سالمندان در ردیف نخست!

 براساس گزارش ژورنال پزشکی لانست (یک نشریه معتبرعلمی) در جهان بیش از  ۳۰۰ میلیون نفر دچار افسردگی هستند. فروش داروهای ضد افسردگی در سال به حدود ۱۴ میلیارد دلار رسیده و انتظار می‌رود تا یک دهه دیگر به
 ۱۶ تا ۱۹ میلیارد دلار برسد.براساس آمارهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، آمریکا بالاترین میزان استفاده از داروهای ضد افسردگی را بین کشورهای عضو دارد. در مورد کشورهای درحال توسعه از جمله ایران، آماری رسمی از مصرف این داروها در دسترس نیست.
مدتی است در کشور ما شیوع مصرف خودسرانه داروهای مسکن و ضد افسردگی در میان جوان‌ها افزایش یافته است؛ تا حدی که عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس خواسته است داروخانه‌ها از فروش بدون نسخه داروی ضد افسردگی و خواب‌آور جلوگیری کنند. چراکه این داروها در صورت مصرف خودسرانه  اعتیادآور بوده و عوارض جانبی بسیاری در پی خواهد داشت.
امااز سوی دیگر پژوهش‎های جدید نشان می‌دهند تعداد سالمندانی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند هم، طی ۲۰ سال بیش از دو برابر شده است.
داده‌ها نشان می‌دهد برای بیش از ۱۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال داروهای ضد افسردگی تجویز شده است.این در مقایسه با افرادی است که در اوایل دهه ۱۹۹۰ از این داروها استفاده می‌کردند.
سرپژوهشگر این تحقیق و مدیر انستیتوی بهداشت عمومی کمبریج  گفته است: «تحقیقات ما قبلاً کاهش چشمگیر بروز زوال عقل در یک سن مشخص بین نسل‌ها را نشان داده است. این پژوهش جدید نشان می‌دهد با این‌که تجویز دارو برای افسردگی افزایش یافته، اما همان کاهش نشان داده نمی‌شود. همین‌طور ما نشان داده‌ایم که به عوارض جانبی احتمالی در رابطه با تجویز چند دارو باهم براییک بیماری، باید توجه داشت.»
درک علل افسردگی در افراد مسن، عواملی که باعث ماندگاری آن می‌شود و هنوز بهترین راهکارها برای مدیریت آن، پیدا نشده است. بسیاری از بیماران معتقدند که به داروهای ضدافسردگی معتاد شده‌اند و بدون مصرف این داروها، دچار پریشان‌خوابی یا اختلال خلقی می‌شوند.
چندین سال است از داروهای جدید ضد افسردگی به‌عنوان درمانی برتر با میزان سمّ کمتر نسبت به داروهای پیشین استقبال و جایگزین آن شده. این داروهای جدیدعوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای پیشی ندارند؛ شاید این مسئله ابتدا خبر خوشی باشد، اما باید از تاریخدرس بگیریم که نسبت به چنین ادعاهایی محتاط باشیم. هزاران نفری که داروهای ضد افسردگی یا خواب آور مصرف کرده اند، آن‌هم به تجویز پزشک، هنوز درگیر مشکلات ترک اعتیاد نسبت به این دروها هستند.مفصل‌ترین گزارشی که در مورد احتمال اعتیاد به داروهای ضد افسردگی منتشر شده، قادر به یافتن پژوهشی نبوده که دقیقا این نکته را مورد مطالعه قرار داده باشد. البته نبود مدرک دلیل آن نیست که وجود چنین اعتیادی محتمل نیست؛ بلکه تنها به معنی آن است که در موردش تحقیق نشده است.
در همین گزارش آمده شواهدی حاکی از آن است که ترک این داروها می‌تواند عوارضی از جمله افسردگی و کم‌حوصلگی و بی‌خوابی به دنبال داشته باشد. این نمایانگر دشواری بسیار در تشخیص این است که آیا این عارضه ناشی از ادامه افسردگی بیمار بوده یا واکنش به ترک داروست.
پژوهشگران و پزشکان تفاوت میان اعتیاد و عوارض ناشی از ترک دارو را می‌دانند، هرچند این دو به یکدیگر مرتبط‌اند. برای مثال، یکی از نشانه‌های اعتیاد، نیاز به میزان بیشتر از داروست، و این چیزی نیست که افرادی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، گزارش کرده باشند. اما قابل درک است که کسانی که عوارض کاهش مصرف این داروها از جمله بی‌خوابی و اضطراب را تجربه می‌کنند، می‌خواهند از این عوارض اجتناب کنند.
فرای عوارض یاد شده، بیماران معتقدند که به داروهای ضدافسردگی معتاد شده‌اند. علم و دانش پزشکی تنها مرجع اطلاعات نیستند، بنابراین مهم است که اظهارات آن‌ها جدی گرفته شود. مشکل عمده پزشکان و بیماران نبود گزینه است؛ روان‌درمانی از طریق حرف‌زدن موثر است اما لیست انتظار آن اغلب بسیار طولانی است. بنابراین، واقعیت این است که حتی اگر از خطرات داروهای ضدافسردگی آگاهید، گزینه‌تانیا مصرف آن است یا هیچ.
در حال حاضر در تما کشورهای جهان، مقدار مصرف داروهای ضدافسردگی سرسام‌آور است. در سال گذشته هفتاد میلیون نسخه برای هفت میلیون بیمار تجویز شده است. سرعت افزایش تجویز این داروها موجب شده برخی آن‌را درمان پیش از نیاز، و برخی دیگر درمان دارویی برای مشکلاتی ببینند که ریشه آن در جامعه‌ای است که مسئول ناامیدی و رنجی است که مردم آن را با پزشک‌شان درمیان می‌گذارند.